Zasady odpowiedzialności wspólników spółki cywilnej - opinia prawna

Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie:

• ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami).

W przedstawionym stanie faktycznym mamy do czynienia z obowiązkiem spłaty zadłużenia, jakie powstało w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej przez dwójkę wspólników w formie spółki cywilnej.

W pierwszej części niniejszej opinii przedstawiona zostanie zasada odpowiedzialności wspólników spółki cywilnej za zobowiązania wobec osób trzecich, a następnie wyjaśnione zostaną zasady spłaty tego zobowiązania przez jednego wspólnika oraz zasadność żądań firmy windykacyjnej.

Spółka cywilna i odpowiedzialność za „jej” zobowiązania

Zgodnie z art. 860 kodeksu cywilnego, przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.

Za zobowiązania zaciągnięte w ramach prowadzonej w formie spółki cywilnej działalności gospodarczej, zgodnie z art. 864 kodeksu cywilnego, wspólnicy zobowiązani są solidarnie. Oznacza to, że każdy ze wspólników ponosi majątkową odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Oznaczenie odpowiedzialności wspólników jako solidarnej powoduje dodatkowe - korzystne dla wierzycieli - konsekwencje prawne.

Solidarna odpowiedzialność wspólników

Zgodnie z art. 369 kodeksu cywilnego, zobowiązanie jest solidarne, jeżeli wynika to z przepisów ustawy lub z czynności prawnej. W przypadku spółki cywilnej, charakter solidarnej odpowiedzialności wspólników wynika wprost z przepisów kodeksu cywilnego, tj. z powołanego już art. 864.

Jak już wspomniano, solidarność zobowiązania jest korzystna dla wierzyciela dłużników odpowiedzialnych solidarnie. Zgodnie z art. 366 § 1 k.c., w przypadku solidarnej odpowiedzialności dłużników, wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników, zwalnia pozostałych.

W związku z powyższym, wierzyciel może wystąpić z żądaniem zapłaty nawet całości świadczenia tylko od jednego ze wspólników spółki cywilnej. Dłużnik nie może przeciwstawić się takiemu żądaniu twierdząc, że może zapłacić przykładowo połowę, a drugą połowę powinien zapłacić drugi ze wspólników.

Zasadność żądań firmy windykacyjnej

Windykacja należności przez firmy windykacyjne jest coraz częstszą formą odzyskiwania zaległych wierzytelności przez zniecierpliwionych wierzycieli. Nie oznacza to jednak, że firmy te mogą działać w oderwaniu od obowiązującego porządku prawnego.

Po pierwsze, skoro firma windykacyjna reprezentuje jednego z Państwa byłych dostawców, powinien Pan zażądać przedstawienia przez firmę windykacyjną pełnomocnictwa udzielonego jej przez byłego dostawcę.

W analizowanej sytuacji, firma windykacyjna działa na podstawie wyroku z roku 1999. Mając na uwadze przedstawione w stanie faktycznym stwierdzenia, że nie był Pan informowany o żadnych postępowaniach sądowych dotyczących zobowiązań zaciągniętych w ramach prowadzonej ze wspólnikiem działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej, powinien Pan zażądać od przedstawicieli firmy windykacyjnej przedstawienia wyroku, na podstawie którego żąda od Pana pieniędzy. W postępowaniach sądowych dotyczących wspólników spółek cywilnych legitymację bierną mają bowiem wszyscy wspólnicy tych spółek. W związku z powyższym, powinien być Pan poinformowany o toczącym się postępowaniu.

Zasadnym więc byłoby sprawdzenie, czy wyrok sądowy nakazuje właśnie Panu zapłatę należności, których dochodzi firma windykacyjna. Jeżeli jednak orzeczenie sądowe zobowiązało właśnie Pana do zapłaty określonej kwoty, jest Pan zobowiązany uczynić zadość wyrokowi sądowemu. Może oczywiście Pan negocjować z wierzycielem zmniejszenie zadłużenia, ewentualnie rozłożenia go na raty, jednakże uzależnione jest to tylko od dobrej woli wierzyciela.

Odnosząc się do zapytania o możliwość przedawnienia roszczenia, stwierdzić należy, że jeżeli roszczenie stwierdzone zostało prawomocnym wyrokiem sądowym, zgodnie z art. 125 § 1 kodeksu cywilnego, przedawnia się ono po upływie lat dziesięciu licząc od dnia następującego po dniu, w którym orzeczenie sądu stało się prawomocne.

Możliwość innych działań

Możliwość ochrony swych interesów oraz podjęcia innych działań wiąże się z sytuacją, w której spełniłby Pan żądania firmy windykacyjnej (co należy uczynić, jeżeli stwierdzi Pan rzeczywiste istnienie wyroku sądowego zobowiązującego właśnie Pana do uiszczenia odpowiedniej kwoty).

Jak już wspomniano, solidarność zobowiązania oznacza, że wierzyciel może zasadnie zwrócić się do jednego z dłużników z żądaniem spłaty całego zobowiązania, a dłużnik powinien żądanie to spełnić. Spełnienie tylko przez jednego z dłużników zobowiązanych solidarnie całego zobowiązania rodzi po jego stronie uprawnienia regresowe. Otóż zgodnie z art. 376 § 1 kodeksu cywilnego, jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych.

W analizowanym przypadku, jeżeli umowa spółki cywilnej (gdyż zobowiązań zaciągniętych w czasie jej trwania dotyczy żądanie firmy windykacyjnej) nie przewidywała szczególnych rozwiązań w zakresie udziału stratach, Pański wspólnik będzie musiał oddać Panu połowę spłaconego przez Pana zadłużenia. W tym celu musi Pan, po zapłacie przez siebie całości, wystąpić wobec byłego wspólnika z roszczeniem regresowym.

Ponadto, jeżeli został wydany nakaz zapłaty, a Pan nie wiedział o toczącym się w sprawie postępowaniu, mógłby Pan żądać wznowienia postępowania z powodu jego nieważności. Strona może bowiem żądać wznowienia postępowania, jeżeli nie była należycie reprezentowana bądź jeżeli w skutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możliwości działania. Kierowanie przez sad korespondencji na adres, który nie jest adresem zamieszkania strony, jest podstawą do wznowienia. Skargę o wznowienie postępowania wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie trzymiesięcznym liczonym od dnia, kiedy strona dowiedziała się o wyroku. Sąd rozpoznaje sprawę na nowo w granicach, jakie zakreśla podstawa wznowienia.

Trzeba wspomnieć jednak, że wniesienie skargi o wznowienie nie tamuje wykonania zaskarżonego wyroku. Tylko w razie uprawdopodobnienia, że skarżącemu grozi niepowetowana szkoda, sąd może na wniosek strony wstrzymać wykonanie wyroku. Należy także podkreślić, że jeżeli faktycznie jest Pan dłużnikiem, składanie skargi nie jest celowe, ponieważ ponowne postępowanie także zakończy się wyrokiem zasądzającym i będzie się to dla Pana wiązało tylko z poniesieniem dodatkowych kosztów.