Apelacja karna od wyroku zaocznego

Odpowiedź prawnika: Apelacja karna od wyroku zaocznego

Trzeba odróżniać wyrok wydany po rozprawie przeprowadzonej pod nieobecność oskarżonego, lecz z udziałem jego obrońcy, od wyroku zaocznego, wydanego po rozprawie przeprowadzonej pod nieobecność oskarżonego i bez udziału obrońcy. Tu zupełnie dwie różne sytuacje procesowe, a ich odróżnienie ma nade wszystko znaczenie dla sposobu ewentualnego zaskarżenia wyroku. W pierwszym przypadku mozliwy jest tylko środek odwoławczy w postaci apelacji, w drugim natomiast - środek zaskarżenia w postaci sprzeciwu lub apelacja.

Wyrok zaoczny, tj. wydany po przeprowadzeniu rozprawy bez udziału oskarżonego i bez udziału obrońcy, może być wydany tylko w postępowaniu uproszczonym (479 kpk).

Wyrok zaoczny doręcza się oskarżonemu, który w terminie 7 dni od doręczenia odpisu wyroku zaocznego może wnieść sprzeciw, w którym powinien usprawiedliwić swoją nieobecność na rozprawie (art. 482 § 1 kpk). Treścią sprzeciwu może być jedynie usprawiedliwienie nieobecności na rozprawie, a nie kwestie merytoryczne. Sprzeciw zmierza do cofnięcia wyroku i ponownego rozpoznania sprawy od początku. Oskarżony musi wykazać, że nie stawił się z przyczyn od niego niezależnych lub trudnych do usunięcia. Skarżący nie musi w sprzeciwie wskazywać żadnego zarzutu.

Oskarżony może połączyć ze sprzeciwem wniosek o uzasadnienie wyroku  na wypadek nie przyjęcia lub nieuwzględnienia sprzeciwu (art. 482  § 1 kpk).

Nieprzyjęcie sprzeciwu następuje wtedy, gdy został wniesiony po terminie lub przez osobę nieuprawnioną (art. 429 § 1 kpk), co przyjmuje formę zarządzenia prezesa sądu (przewodniczącego wydziału, upoważnionego sędziego). Na zarządzenie odmawiające przyjęcia sprzeciwu służy zażalenie (art. 429 § 2 kpk).

Nieuwzględnienie sprzeciwu następuje wówczas, gdy sąd uzna nieobecność oskarżonego na rozprawie za nie usprawiedliwioną, co przyjmuje formę postanowienia sądu. Na postanowienie to służy zażalenie (art. 482 § 2 kpk).

Uwzględnienie sprzeciwu nie podlega zaskarżeniu i powoduje ponowne skierowanie sprawy na rozprawę celem rozpoznania jej w innym składzie sędziowskim (art. 482 § 3 kpk, art. 40 § 1 pkt 9 kpk).

Wyrok zaoczny traci moc dopiero i tylko wówczas, gdy oskarżony lub jego obrońca stawi się na rozprawę wyznaczoną po uwzględnieniu sprzeciwu (art. 482 § 3 kpk).

W razie niewniesienia sprzeciwu, a także nieuwzględnienia sprzeciwu i zażalenia na to postanowienie, można wnieść apelację - w terminie 14 dni od doręczenia uzasadnienia wyroku. W apelacji oskarżony może zarzeć zarzuty merytoryczne wobec wyroku zaocznego. Ma taką możliwość tylko wówczas, gdy wnoszony wcześniej sprzeciw połączył z wnioskiem o wniosek o uzasadnienie wyroku  na wypadek nie przyjęcia lub nieuwzględnienia sprzeciwu. Analiza bowiem treści art. 482 § 1 kpk, regulującego uprawnienia oskarżonego po zapadnięciu wobec niego wyroku zaocznego, nie pozwala na przyjęcie, iż oskarżony jest osobą uprawnioną do złożenia samego tylko wniosku o sporządzenie dla niego uzasadnienia wyroku zaocznego albo samej tylko apelacji przed upływem terminu złożenia sprzeciwu i ewentualnego wniosku o uzasadnienie wyroku - bez jednoczesnego wniesienia sprzeciwu i to zawierającego usprawiedliwienie jego nieobecności na rozprawie. Zajęcie stanowiska odmiennego oznaczałoby, że oskarżonemu służy dowolność w wyborze środka zaskarżenia wyroku zaocznego bez spełnienia wymogów wynikających z omawianego przepisu. Sama chęć oskarżonego zaskarżenia wyroku zaocznego bezpośrednio apelacją, a więc z pominięciem drogi sprzeciwu, nie oznacza jeszcze, że oskarżony jest uprawniony do podjęcia działań zmierzających do zaskarżenia wyroku właśnie w ten sposób.

Jednoczesne złożenie przez oskarżonego sprzeciwu i apelacji w terminie 7 dni od doręczenia wyroku zaocznego jest skuteczne (zob. art. 445 § 2 kpk) i wywołują określone czynności procesowe: badanie formalne sprzeciwu, jego rozpoznanie, a w razie jego nieuwzględnienia – sporządzenie uzasadnienia wyroku i nadanie biegu apelacji. Wcześniej jednak, po doręczeniu uzasadnienia wyroku, oskarżony może uzupełnić wniesioną apelację w terminie 14 dni od doręczenia mu uzasadnienia wyroku.

W sprawie o wykroczenie od wyroku zaocznego służy obwinionemu apelacja do właściwego sądu okręgowego, którą się składa za pośrednictwem sądu I instancji (art. 14 § 1 pkt 1 kpw, art. 103 § 2 kpw, art. 105 § 3 kpw). Apelację wnosi się na piśmie w terminie zawitym (tzn. nieprzekraczalnym) 7 dni od daty otrzymania wyroku wraz z uzasadnieniem (art. 105 § 1 kpw). Uzasadnienie wyroku zaocznego sporządza sąd i doręcza obwinionemu jedynie na jego żądanie zgłoszone w terminie zawitym 7 dni od daty doręczenia wyroku (art. 35 § 1 i 2 kpw). Apelacja wniesiona przed upływem terminu do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku jest skuteczna i podlega rozpoznaniu (art. 105 § 1 kpw). Uzasadnienie wyroku sporządzone zostaje wówczas i jest doręczane obwinionemu z urzędu (art. 35 § 1 kpw). Można wtedy uzupełnić wniesioną apelację w terminie 7 dni od daty otrzymania uzasadnienia wyroku.

Polecamy też następującą odpowiedź e-prawnika:

• Dopuszczalność wydania wyroku zaocznego