Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Zagadnienie które zostało poruszone w przedstawionym stanie faktycznym związane jest z prawem do grobu oraz prawem do utrzymania czy tez pielęgnacji grobu.
Jak wskazuje ustawa z dnia z dnia 31 stycznia 1959 roku o cmentarzach i chowaniu zmarłych, prawo pochowania zwłok ludzkich ma najbliższa pozostała rodzina osoby zmarłej, a mianowicie: 1) pozostały małżonek(ka), 2) krewni zstępni, 3) krewni wstępni, 4) krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa, 5) powinowaci w linii prostej do 1 stopnia (art. 10 ust. 1 ustawy).
Zasadniczo przepisy prawa nie określają wprost osób uprawnionych do zarządzania grobem jak i praw jakie przysługują tym osobom w zakresie zarządu, jednakże kwestie te były przedmiotem wielu orzeczeń Sądu Najwyższego. W uzasadnieniu orzeczenia SN z dnia 29 września 1978 roku (III CZP 56/78), Sąd odwołał się do zwyczaju i wskazał, że osoba, która poniosła koszty budowy grobu rodzinnego i uiściła opłatę za korzystanie z miejsca na cmentarzu, nie może być uważana za jedynego uprawnionego. Zgodnie z powszechnym zwyczajem inni członkowie najbliższej rodziny zmarłego mają również szereg uprawnień do grobu, w którym spoczywają zwłoki zmarłego, jak prawo do stałego odwiedzania grobu, stałego utrzymywania go w należytym stanie, prawo dokonywania zmian o charakterze dekoracyjnym itp., w czym - jak podkreślił to Sąd Najwyższy w uchwale z dnia z dnia 7 grudnia 1970 r. (III CZP 75/70) - przejawia się ich swoiste władztwo faktyczne nad grobem, i to niezależnie od częstotliwości i zakresu korzystania z tych uprawnień. Należy więc przyjąć, że i w takim wypadku członkowie rodziny są współuprawnionymi.
W świetle powyższego można więc wskazać, iż nie tylko osoba, która uiściła koszty pogrzebu czy też koszty opłat związanych z prawem do grobu jest uprawniona do innych czynności związanych z utrzymaniem grobu czy też jego pielęgnacją, przyznając takie uprawnienie osobom najbliższym (art. 10 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych).
W tym miejscu można również przywołać wyrok Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 23 maja 1975 roku (II CR 193/75): „Jeżeli już po pochowaniu zwłok, które nastąpiło w trybie art. 10 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r.
o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. 1972 r. Nr 47 poz. 298) powstaje pomiędzy najbliższymi członkami rodziny spór co do miejsca pochowania i sposobu roztoczenia pieczy nad grobem osoby zmarłej, sąd rozstrzygając ten spór powinien mieć na względzie nie tylko przepisy powołanej ustawy, lecz przede wszystkim przepisy prawa cywilnego. W szczególności sąd może uznać, że chociaż art. 10 tej ustawy wymienia w pierwszej kolejności jako osobę uprawnioną do pochowania osoby zmarłej pozostałego przy życiu małżonka, okoliczności sprawy, a zwłaszcza wzajemne wrogie stosunki między małżonkami oraz ostatnia wola zmarłego mogą przemawiać za przyznaniem ochrony z art. 23 i 24 kc innym członkom rodziny zmarłego”.
Jak wynika z powyższego, nawet sąd w sporze dotyczącym sposobu pochowania czy tez pielęgnacji miejsca pochówku zmarłego, może wziąć w ochronę prawa osobiste członków rodziny i przyznać uprawnienia wynikające z prawa do grobu osobom najbliższym. Wydaje się więc, iż nie mógłby Pan żądać ochrony prawa poprzez przywrócenie stanu zgodnego z prawem, jako że nie jest Pan wyłącznie uprawniony do dysponowania miejscem pochówku, ponieważ takie uprawnienia mają także pozostali członkowie najbliższej rodziny. W razie sporu możliwe jest jednak skierowanie sprawy do sądu o naruszenie dóbr osobistych poprzez naruszenie prawa do m. in. opiekowania się grobem. Z takim pozwem może wystąpić jednak zarówno Pan jak rodzice zmarłej żony.