Charakter prawny władzy rodzicielskiej

Odpowiedź prawnika: Charakter prawny władzy rodzicielskiej

Co do charakteru prawnego władzy rodzicielskiej jako kategorii prawnej zarysowały się w literaturze zasadnicze rozbieżności i reprezentowane są dwa stanowiska. Według pierwszego z nich władza rodzicielska ma przymiot prawa podmiotowego, które służy zarówno ochronie interesów dziecka, jak i jego rodziców (K. Jagielski, Istota i treść władzy rodzicielskiej, s. 102; J. Sauk, Granice obowiązków i praw rodziców wobec dzieci i społeczeństwa, s. 150; H. Haak, Władza rodzicielska..., s. 35 i n.). Według drugiego natomiast - władza rodzicielska jest raczej funkcją społeczną, można ją bardziej przyrównać do pojęcia kompetencji organu administracyjnego niż do cywilistycznej kategorii prawa podmiotowego (A. Łapiński, Ograniczenie władzy rodzicielskiej w polskim prawie rodzinnym, s. 22).” - tak w „Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz” (Warszawa 2009, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (wydanie IV) ss. 1152). Trafniejszym wydaje się pogląd, który traktuje władzę rodzicielską jako prawo podmiotowe. Wynika ona bowiem z określonego stosunku rodzinno-prawnego łączącego dziecko z rodzicami. Mamy tu więc dwie strony stosunku, zaś władza rodzicielska ma służyć ochronie obu z nich. Obowiązek rodziców związany jest z prawem dziecka i vice versa. Kodeks rodzinny i opiekuńczy zawiera dalsze regulacje w przedmiotowym zakresie:
Art. 95. § 1. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.
§ 2. Dziecko pozostające pod władzą rodzicielską winno rodzicom posłuszeństwo, a w sprawach, w których może samodzielnie podejmować decyzje i składać oświadczenia woli, powinno wysłuchać opinii i zaleceń rodziców formułowanych dla jego dobra.
§ 3. Władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny.
§ 4. Rodzice przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala, oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia.