Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Podstawa prawna zwrotu opłat sądowych
Kwestia zwrotu opłat sądowych jest szczegółowo uregulowana w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2025 r. poz. 1228). Kluczowym przepisem jest art. 79, który określa zasady zwrotu opłat z urzędu przez sąd.
Art. 7 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych: Stroną w rozumieniu ustawy jest każdy uczestnik postępowania sądowego, w tym także świadek, biegły i tłumacz, a kosztami procesu są również koszty innych rodzajów postępowania.
Oznacza to, że przepisy o zwrocie opłat mają zastosowanie również do postępowania wieczystoksięgowego.
Uczestnicy postępowania wieczystoksięgowego
Aby zrozumieć zasady zwrotu opłat, należy najpierw ustalić, kto jest uczestnikiem postępowania. Zgodnie z art. 626(1) § 2 Kodeksu postępowania cywilnego:
Uczestnikami postępowania oprócz wnioskodawcy są tylko te osoby, których prawa zostały wykreślone lub obciążone bądź na rzecz których wpis ma nastąpić.
Uczestnikiem postępowania może być zatem na przykład:
- Dotychczasowy właściciel nieruchomości
- Osoba, na rzecz której wpisane jest lub ma być wpisane ograniczone prawo rzeczowe (np. służebność, hipoteka)
- Osoba, której prawa mają zostać wykreślone lub obciążone
Zasady zwrotu opłaty w zależności od momentu cofnięcia
Wysokość zwrotu opłaty zależy od momentu, w którym wniosek zostanie cofnięty. Wyróżniamy trzy główne scenariusze:
Scenariusz 1: Cofnięcie przed wysłaniem odpisu uczestnikom
Zwrot: 100% opłaty
Zgodnie z art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o kosztach sądowych, sąd z urzędu zwraca całą uiszczoną opłatę od pisma cofniętego, jeżeli cofnięcie nastąpiło przed wysłaniem odpisu pisma innym stronom, a w braku takich stron - przed wysłaniem zawiadomienia o terminie posiedzenia.
Scenariusz 2: Cofnięcie po wysłaniu odpisu, ale przed posiedzeniem
Zwrot: 50% opłaty
Jeżeli wniosek został cofnięty po wysłaniu odpisu uczestnikom postępowania, ale przed rozpoczęciem posiedzenia niejawnego, na które sprawa została skierowana, przysługuje zwrot połowy uiszczonej opłaty (art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy).
Scenariusz 3: Cofnięcie po rozpoczęciu posiedzenia
Gdy cofnięcie nastąpi po rozpoczęciu posiedzenia niejawnego, którego przedmiotem jest merytoryczne rozpoznanie wniosku, zwrot opłaty nie przysługuje.
Specyfika postępowania wieczystoksięgowego
Ważne: Sprawy w postępowaniu wieczystoksięgowym rozpoznawane są na posiedzeniu niejawnym (art. 626(1) § 1 k.p.c.). Przepis art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o kosztach nie rozróżnia posiedzeń jawnych i niejawnych, dlatego znajduje zastosowanie do obu przypadków.
Porównanie scenariuszy
Brak uczestników postępowania
Jeżeli nie ma innych uczestników poza wnioskodawcą:
- Przed wyznaczeniem posiedzenia - zwrot 100%
- Po wyznaczeniu, przed rozpoczęciem posiedzenia - zwrot 50%
- Po rozpoczęciu posiedzenia - brak zwrotu
Istnieją inni uczestnicy
Jeżeli są inni uczestnicy postępowania (np. dotychczasowy właściciel):
- Przed wysłaniem odpisu uczestnikom - zwrot 100%
- Po wysłaniu odpisu, przed posiedzeniem - zwrot 50%
- Po rozpoczęciu posiedzenia - brak zwrotu
Praktyczne wskazówki
Jeśli rozważasz cofnięcie wniosku o wpis do księgi wieczystej, warto pamiętać o następujących kwestiach:
- Działaj szybko - im wcześniej cofniesz wniosek, tym większy zwrot opłaty
- Sprawdź stan sprawy - zapytaj w sądzie, czy odpis wniosku został już wysłany uczestnikom lub czy wyznaczono termin posiedzenia
- Złóż pismo o cofnięcie - cofnięcie powinno nastąpić w formie pisemnej
- Zwrot następuje z urzędu - nie musisz składać oddzielnego wniosku o zwrot opłaty, sąd dokona tego automatycznie
Kto dokonuje zwrotu?
Zgodnie z art. 81 ustawy o kosztach sądowych, zwrotu dokonuje sąd, przed którym sprawa toczyła się w pierwszej instancji. W przypadku spraw wieczystoksięgowych będzie to sąd rejonowy, wydział ksiąg wieczystych właściwy dla danej nieruchomości.
Przedawnienie roszczenia o zwrot
Warto również pamiętać, że zgodnie z art. 82 ustawy o kosztach sądowych:
Roszczenie strony o zwrot opłaty sądowej przedawnia się z upływem trzech lat, licząc od dnia powstania tego roszczenia.
Roszczenie o zwrot powstaje w momencie cofnięcia wniosku. Jeśli sąd nie dokona zwrotu automatycznie, masz trzy lata na zgłoszenie tego roszczenia.
Podsumowanie ? tabela poglądowa
| Moment cofnięcia wniosku | Wysokość zwrotu | Podstawa prawna |
|---|---|---|
| Przed wysłaniem odpisu uczestnikom / przed wyznaczeniem posiedzenia (gdy brak uczestników) | 100% opłaty | Art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. b |
| Po wysłaniu odpisu / wyznaczeniu posiedzenia, ale przed jego rozpoczęciem | 50% opłaty | Art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a |
| Po rozpoczęciu posiedzenia niejawnego | Brak zwrotu | Ogólna zasada |
Najczęstsze pytania
Czy muszę składać oddzielny wniosek o zwrot opłaty?
Nie. Sąd dokonuje zwrotu opłaty z urzędu, czyli automatycznie po cofnięciu wniosku, bez konieczności składania dodatkowego wniosku.
Jak długo trwa zwrot opłaty?
Zwrot powinien nastąpić w rozsądnym terminie po cofnięciu wniosku. W praktyce może to potrwać od kilku tygodni do kilku miesięcy, w zależności od obciążenia sądu pracami.
Co jeśli sąd nie zwrócił mi opłaty automatycznie?
Jeśli sąd nie dokonał zwrotu mimo cofnięcia wniosku, powinieneś złożyć pismo przypominające o zwrocie opłaty do sądu, który rozpoznawał sprawę. Pamiętaj, że roszczenie o zwrot przedawnia się po trzech latach.
Czy mogę cofnąć tylko część wniosku?
Tak, możesz cofnąć wniosek w części. W takim przypadku zwrot opłaty będzie proporcjonalny do cofniętej części wniosku.