Czy lekarzowi ze specjalizacją należy się urlop szkoleniowy płatny w celu podniesienia kwalifikacji?

Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie przepisów:

- ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t. j. Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.) (dalej: k.p.),

- ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857) (dalej: u.z.l.),  - rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 października 2004 r. w sprawie sposobów dopełnienia obowiązku doskonalenia zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów (Dz. U. Nr 231, poz. 2326 z późn. zm.) (dalej: Rozporządzenie) 

Wzięliśmy pod uwagę również wskazania doktryny oraz aktualny stan orzecznictwa polskich sądów powszechnych.

Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest ułatwianie pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Konkretyzacja tego obowiązku następuje w przepisach Kodeksu pracy dotyczących zdobywania lub uzupełniania wiedzy przez pracownika (art. 1031 - 1036 k.p.). W zakresie pracowniczego dokształcania Kodeks wyróżnia dwie sytuacje, tj. podnoszenie kwalifikacji zawodowych za zgodą lub z inicjatywy pracodawcy lub też dokształcanie całkowicie we własnym zakresie. Tylko w pierwszym przypadku pracownikowi przysługuje płatny urlop szkoleniowy, do którego prawo wynika wprost z przepisów Kodeksu pracy (art. 1031 § 2 k.p.). Wymiar urlopu jest uzależniony od rodzaju dokształcania podjętego przez zatrudnionego i wynosi: 

6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminów eksternistycznych, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe i maturalnego,  21 dni w ostatnim roku studiów - na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego. 

Jak widać, ilość dni urlopu szkoleniowego zależy od rodzaju egzaminu kończącego cykl nauki, co warunkuje też wystąpienie samego prawa do wspomnianego urlopu. Jeżeli bowiem nauka nie będzie kończyła się jednym z egzaminów wymienionych w art. 1031 § 2 k.p., to pracownik nie będzie mógł skorzystać z płatnego wolnego na naukę.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 u.z.l. lekarz ma prawo i obowiązek doskonalenia zawodowego, w szczególności w różnych formach kształcenia podyplomowego. Szczegółowe kwestie związane z kształceniem ustawicznym lekarzy uregulowane zostały w Rozporządzeniu. Przepisy tego rozporządzenia określają jednak tylko formy realizacji obowiązku doskonalenia zawodowego, liczbę punktów edukacyjnych odpowiadających poszczególnym formom doskonalenia zawodowego oraz zasady prowadzenia ewidencji doskonalenia zawodowego.

Również przepisy ustawy o zawodzie lekarza, ani też przepisy innych aktów prawnych nie zawierają unormowań, z których wynikałby dla dyrektora zakładu opieki zdrowotnej obowiązek kierowania lekarza na szkolenia zawodowe i udzielania w tym celu płatnego urlopu szkoleniowego. Wprawdzie w 2005 roku pojawił się obywatelski projekt ustawy o zasadach finansowania doskonalenia zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów oraz o zmianie niektórych ustaw, jednakże do tej pory nie został on przyjęty przez Sejm. 

Art. 1 tego projektu przewidywał, że: 

Lekarz, lekarz dentysta realizując obowiązek doskonalenia zawodowego wynikający z art. 18 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (...) ma prawo do:

1) finansowania z budżetu państwa szkolenia specjalizacyjnego odbywanego na podstawie umowy o pracę na czas określony w celu doskonalenia zawodowego, obejmującego realizację programu specjalizacji, zawartej z podmiotem prowadzącym specjalizację, zwanego dalej „rezydenturą”; 2) 14 dni w roku kalendarzowym wolnych od udzielania świadczeń zdrowotnych w celu doskonalenia zawodowego, z zastrzeżeniem art. 3; 3) zmniejszenia podstawy opodatkowania o koszty wydatków poniesionych na doskonalenie zawodowe A art. 3 projektu: 1.Lekarz, lekarz dentysta pozostający w stosunku pracy ma prawo do corocznego, płatnego 14-dniowego urlopu szkoleniowego w celu doskonalenia zawodowego, innego niż szkolenie specjalizacyjne. 2. Lekarz, lekarz dentysta udzielający świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych na podstawie umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawartej z Narodowym Funduszem Zdrowia lub będący podwykonawcą w ramach takiej umowy ma prawo do 14 dni wolnych od udzielania świadczeń z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w celu doskonalenia zawodowego. Ponadto, w 2007 roku w wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Lublinie został wprowadzony 14-dniowy płatny urlop szkoleniowy dla lekarzy, ale była to decyzja dyrektora tego szpitala, żaden przepis nie nakłada takiego obowiązku. Warto jendkaże przy tym wskazać, że art. 17 i art. 94 pkt 6 k.p. jednoznacznie stwierdzają, że pracodawca obowiązany jest do ułatwiania pracownikowi podnoszenia kwalifikacji. Wprawdzie znów, rozporządzenie MEN i MPiPS z dnia 12 października 1993 r.w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych w § 10 ust. 6 przewidywało przyznanie pracownikom służby zdrowia, także nie skierowanym na szkolenie, prawo do urlopu szkoleniowego na czas trwania obowiązkowych zajęć wynikających z określonych form dokształcania, jednakże akt ten został uchylony i zastąpiony ostatecznie innym, obecnie obowiązującym (Rozporządzenie MEN z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych), który nie zawiera nawet takiego zapisu.