Dokonywanie nagrań rozmowy bez zgody rozmówcy

Odpowiedź prawnika: Dokonywanie nagrań rozmowy bez zgody rozmówcy

Samo nagranie rozmowy przez osobę w niej uczestniczącą nie stanowi jeszcze samo w sobie czynu zabronionego. Istota komunikowania się polega przekazywaniu informacji pomiędzy przynajmniej dwoma osobami występujących w podwójnej roli nadawcy i odbiorcy jednocześnie. Informacje te objęte są tajemnicą przed osobami trzecimi. Osoba nagrywająca rozmowę w której sama uczestniczy nie narusza prawa do ochrony tajemnicy komunikowania się osoby trzeciej. Naruszenie prawa nastąpi dopiero w momencie kiedy osoba nagrywająca ujawni treść nagrania osobom trzecim i w ten sposób prawnie chroniony interes osoby nagrywanej.

Odnośnie możliwości wykorzystania nagrania powstaje problem. Wszystko zależy od celu, dla którego chcemy wykorzystać to nagranie. Co do zasady wykorzystanie tych informacji dla celów osoby nagrywającej, powodujące naruszenie uzasadnionego interesu osoby nagrywanej będzie stanowiło naruszenie prawa. Dużo też zależy od charakteru nagrania, towarzyszących mu okoliczności, celu dla którego nagranie zostało dokonane, roli w jakich występowali rozmówcy oraz wpływu jaki miał jeden z rozmówców na drugiego rozmówcę. Swoboda wypowiedzi jawi się tu jako kluczowy element. Pozbawienie drugiej strony swobody wypowiedzi poprzez kierowanie rozmową, narzucanie tematu rozmowy oraz prowokowanie drugiego rozmówcy do wypowiadania oczekiwanych informacji stanowi pozbawienie drugiego rozmówcy swobody wypowiedzi. Brak swobody wypowiedzi może stanowić podstawę do uznania nagrania jako bezprawnego.

Istnieje możliwość wykorzystania nagrań z rozmowy, co do której nagrywający ją rozmówca nie uzyskał zgody drugiej strony jako dowód w postępowaniu dowodowym, toczącym się w postępowaniu sądowym. Podstawę ku takiemu twierdzeniu daje wyrok Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z dnia 25 kwietnia 2003 r. (IV CKN 94/2001). Nie można jednak przyjąć pełnego automatyzmu uznawania przez sąd dowodów z nagrań rozmów dokonanych bez zgody i wiedzy drugiej strony. Oceny takiego dowodu sąd dokonywał będzie pod kątem konkretnego przypadku, biorąc pod uwagę takie elementy jak okoliczności, cel i sposób powstania nagrania, tzn. kiedy nagranie miało miejsce, kto dokonał nagrania, czy nagrał całą rozmowę, czy tylko jej fragment, dlaczego nagrał tę właśnie rozmowę, czy było to nagranie przypadkowe, czy celowe, czy wypowiedź osoby nagranej nie została sprowokowana wcześniejszym zachowaniem nagrywającego.

W przypadku gdy rozmówca dokonał nagrania rozmowy bez wiedzy i zgody drugiej strony, a następnie wykorzystał to nagranie dla swoich celów, wskutek czego naruszył prawnie chroniony interes osoby nagrywanej, osobie tej przysługuje roszczenie odszkodowawcze na podstawie przepisów o odpowiedzialności deliktowej uregulowanych w Kodeksie cywilnym w art. 415 i następne.

W procesie karnym wykorzystanie nagrań jest zakazane, gdy zostało ono sporządzone przez osobę prywatną dla celów postępowania (ustawodawca chciał w ten sposób uniemożliwić "prywatne śledztwo"; wykorzystywać można tylko nagrania uzyskane w drodze odpowiedniej procedury przez uprawnione organy).