Dotacje unijne a upadłość spółki z o.o.

Odpowiedź prawnika: Dotacje unijne a upadłość spółki z o.o.

Zapewne pytanie dotyczy kwestii odpowiedzialności członków zarządu na podstawie art. 299 ksh. Zgodnie z tym przepisem § 1. Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Natomiast § 2 tego art. stanowi, że Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

Tak więc pomimo tego, że egzekucja przeciwko spółce nie zaspokoi wierzycieli członkowie zarządu nie będą ponosili odpowiedzialności osobistej za zobowiązania spółki jeżeli wykażą, że:

• a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości,

• b) wszczęto postępowanie układowe,

• c) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z ich winy,

• d) pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

W opisanej sytuacji, odpowiedzialność majątkowa prezesa spółki z o.o. będzie wyłączona, jeżeli w odpowiednim czasie złoży wniosek o ogłoszenie upadłości lub zostanie wszczęte postępowanie układowe. W konkretnych okolicznościach być może będzie możliwe wykazanie przesłanek zwalniających z odpowiedzialności wskazanych w punkach c) i d), jednakże z istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że będzie to trudne.

Obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spoczywa na każdym członku zarządu. Zgodnie z art. 10 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze (dalej: prawo upadłościowe) Upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Z kolei pojęcie niewypłacalności zostało zdefiniowane w art. 11 prawa upadłościowego: Art. 11. 1.  Dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

2. Dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje. 

W opisanym „scenariuszu" należy przyjąć, że dotacja unijna, o której mowa stanowi zobowiązanie obciążające majątek spółki. Będzie tak do czasu, gdy odpadnie obowiązek zwrotu dotacji. W sytuacji nie osiągnięcia celów, które były warunkiem uzyskania dotacji zobowiązanie to stanie się wymagalne. Jednakże w art. 11 ust. 2, w przeciwieństwie do ust. 1 jest mowa nie tylko o zobowiązaniach wymagalnych. Chodzi również o „inne zobowiązania przekraczające wartość majątku" dłużnika. W tym określeniu chodzi o długi (zobowiązania) jeszcze niewymagalne (tak Zdzisław Świeboda w: LexPolonica, Komentarz do art. 11 Ustawy prawo upadłościowe i naprawcze). Zatem w opisanej sytuacji podstawa ogłoszenia upadłości powstała w dniu przyznania dotacji. Tak więc niezależnie od tego czy cele wskazane w dotacji zostaną osiągnięte prezes spółki nie będzie mógł się uwolnić od odpowiedzialności osobistej w przypadku spełnienia się przesłanek wyżej wskazanych przepisów poprzez wykazanie, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości.

Jeżeli chodzi o postępowania układowe to ustawodawca miał tu na myśli zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu. Takie rozumienie tego przepisu jest uzasadnione faktem, iż odnosi się on do już nieobowiązującej ustawy o postępowaniu układowym.

Podstawy ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu są takie same jak przy ogłoszeniu upadłości likwidacyjnej, zostały poszerzone jedynie o przesłankę, że w drodze układu wierzyciele zostaną zaspokojeni w wyższym stopniu, niż zostaliby zaspokojeni po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku dłużnika.

Pozostaje zatem próba wykazania przesłanek z pkt. c) lub d). Jednakże analiza tych przesłanek jest uzależniona od okoliczności konkretnego przypadku i niecelowe jest ich analizowanie w opisanej sytuacji.

Należy zwrócić uwagę na to, że w przepisie mowa jest zobowiązaniach przekraczających wartość majątku spółki. Z kolei w pytaniu odniesiono się jedynie do wartości kapitału zakładowego. Pragniemy wskazać, iż kapitał zakładowy nie musi przedstawiać całego majątku spółki.