Dywidenda a zadłużenie w spółdzielni rzemieślnicze

Odpowiedź prawnika: Dywidenda a zadłużenie w spółdzielni rzemieślnicze

Zgodnie z przepisem art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle, spółdzielnie rzemieślnicze działają na zasadach określonych w przepisach Prawa spółdzielczego. W przedstawionej sytuacji znajdą więc zastosowanie przepisy ustawy prawo spółdzielcze. Odnosząc się do przepisów niniejszej ustawy należy wskazać, iż wysokość wpisowego oraz wysokość i ilość udziałów, które członek obowiązany jest zadeklarować, terminy wnoszenia i zwrotu oraz skutki niewniesienia udziału w terminie; jeżeli statut przewiduje wnoszenie więcej niż jednego udziału, może określać ich górną granicę - tak przepis art. 5 § 1 pkt. 3 ustawy prawo spółdzielcze.

Ustawa reguluje także ogólne zasady zwrotu udziału na wypadek wystąpienia członka ze spółdzielni czy też na wypadek jego śmierci, ustawa wskazuje także, iż szczególne zasady wypłaty udziału regulowane są statutem spółdzielni. Ustawa ogólnie wskazuje także, iż członkowi przysługuje prawo udziału w nadwyżce bilansowej ("dywidendy").

Przepisy prawne nie regulują jednak szczegółowo zasad udziału w nadwyżce. Zasady te, jak i zasady rozliczania ich powinny być regulowane w statucie spółdzielni - dlatego też w pierwszej kolejności należy odnieść się do postanowień statutu spółdzielni - po analizie treści statutu będzie Pan mógł ocenić czy działanie spółdzielni rzemieślniczej było zgodne z prawem. Zasadne byłoby także zbadanie, na jakiej podstawie powstało Pana zadłużenie.

Jak wynika z opisu sytuacji, spółdzielnia dokonała potrącenia zadłużenia z uzyskaną przez Pana dywidendą. W przypadku faktycznego istnienia zadłużenia i skutecznego potrącenia przez spółdzielnię zysku z zaległością, nie przysługuje Panu roszczenie o zwrot dywidendy. Natomiast inna sytuacja zachodziłaby w przypadku faktycznego nie istnienia zadłużenia. W takiej sytuacji spółdzielnia mogłaby być uznana za bezpodstawnie wzbogaconą i mógłby Pan dochodzić roszczenia na tej podstawie prawnej.  

Jeśli chodzi natomiast o termin, w ciągu którego można dochodzić roszczeń od spółdzielni, wskazuje je wyraźnie przepis art. 29 § 1 ustawy prawo spółdzielcze. Otóż, roszczenia o wypłatę udziałów, udziału w nadwyżce bilansowej oraz z tytułu zwrotu wkładów albo ich równowartości pieniężnej ulegają przedawnienia z upływem trzech lat.

Jeśli więc sprawa miała rzeczywiście miejsce, jak Pan wskazuje, w 1997 roku, wszelkie roszczenia wynikłe z dywidendy wobec spółdzielni uległy już przedawnieniu. Jeśli natomiast zobowiązanie zostało zaspokojone, a Pan będzie w stanie to wykazać, mogą zajść podstawy do dochodzenia zwrotu potrąconej sumy w oparciu o przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu.