Hipoteka ustawowa

Odpowiedź prawnika: Hipoteka ustawowa

Hipotekę ustawową zniesiono na mocy ustawy z dnia 11 kwietnia 2001 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz zmianie niektórych innych ustaw. Ustawa ta weszła w życie w dniu 5 maja 2001r. Uchyla ona artykuł 66 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, który był podstawą do istnienia hipoteki ustawowej, która powstawała z mocy samego prawa.

Przepisy, o których mowa w części drugiej pytania znajdują się w rozdziale 15, dziale III – Zobowiązania podatkowe ustawy Ordynacja podatkowa i normują odpowiedzialność podatkową osób trzecich i następców prawnych:

Art. 107. § 1. W przypadkach i w zakresie przewidzianych w niniejszym rozdziale za zaległości podatkowe podatnika odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem również osoby trzecie. § 1a. Osoby trzecie odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z następcą prawnym podatnika za przejęte przez niego zaległości podatkowe. § 2. Jeżeli dalsze przepisy nie stanowią inaczej, osoby trzecie odpowiadają również za:

1. podatki nie pobrane oraz pobrane, a nie wpłacone przez płatników lub inkasentów,  

2. odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych,  

3. nie zwrócone w terminie zaliczki naliczonego podatku od towarów i usług oraz za oprocentowanie tych zaliczek,  

4. koszty postępowania egzekucyjnego 

Art. 112. § 1. Nabywca:

1. przedsiębiorstwa, 

2. zorganizowanej części przedsiębiorstwa, 

3. składników majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą wymienionych w § 2, jeżeli ich wartość w dniu zbycia wynosi co najmniej 15 000 zł 

- odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem za powstałe do dnia nabycia zaległości podatkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. 

§ 2. Składniki majątku związane z prowadzoną działalnością gospodarczą stanowią aktywa trwałe w rozumieniu przepisów o rachunkowości, z wyłączeniem należności długoterminowych, udzielonych pożyczek i długoterminowych rozliczeń międzyokresowych.

§ 3. Zakres odpowiedzialności nabywcy jest ograniczony do wartości nabytego przedsiębiorstwa, jego zorganizowanej części lub składników majątku.

§ 4. Zakres odpowiedzialności nabywcy nie obejmuje:

1. należności wymienionych w art. 107 § 2 pkt 1, 

2. odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych oraz oprocentowania, o którym mowa w art. 107 § 2 pkt 3, powstałych po dniu nabycia. 

§ 5. Przepisu § 4 nie stosuje się do nabywców będących małżonkami.

Przepisy powyższe w pełni obowiązują i są stosowane przez właściwe organy.

Nie ma obecnie możliwości powstania hipoteki ustawowej, jednak istnieje możliwość powstania hipoteki przymusowej w celu zabezpieczenia zobowiązań podatkowych - Skarbowi Państwa i jednostce samorządu terytorialnego przysługuje hipoteka na wszystkich nieruchomościach podatnika, płatnika, inkasenta, następcy prawnego lub osób trzecich z tytułu zobowiązań podatkowych, a także z tytułu zaległości podatkowych w podatkach stanowiących ich dochód oraz odsetek za zwłokę od tych zaległości.

Hipoteka przymusowa powstaje przez dokonanie wpisu do księgi wieczystej. Wpisu hipoteki przymusowej do księgi wieczystej dokonuje właściwy sąd rejonowy na wniosek organu podatkowego.

Nie ma więc możliwości, żeby podatnik nie dowiedział się o hipotece przymusowej, jak to mogło być z hipoteką ustawową.