Kontrola legalność oprogramowania przez Policję

Odpowiedź prawnika: Kontrola legalność oprogramowania przez Policję

Podstawy prawne przeszukania i zatrzymania są zawarte w kodeksie postępowania karnego. Przepisy te w dosłownym brzmieniu odnoszą się do rzeczy materialnych; by rozwiać wszelkie wątpliwości, ustawodawca wprowadził art. 236a kpk, na mocy którego stosuje się je odpowiednio do dysponenta i użytkownika urządzenia zawierającego dane informatyczne lub systemu informatycznego, w zakresie danych przechowywanych w tym urządzeniu lub systemie albo na nośniku znajdującym się w jego dyspozycji lub użytkowaniu, w tym korespondencji przesyłanej pocztą elektroniczną.

Zgodnie z art. 220 kodeksu postępowania karnego, przeszukania może dokonać prokurator albo na polecenie sądu lub prokuratora Policja, a w wypadkach wskazanych w ustawie - także inny organ. Postanowienie sądu lub prokuratora należy okazać osobie, u której przeszukanie ma być przeprowadzone. W wypadkach nie cierpiących zwłoki, jeżeli postanowienie sądu lub prokuratora nie mogło zostać wydane, organ dokonujący przeszukania okazuje nakaz kierownika swojej jednostki lub legitymację służbową, a następnie zwraca się niezwłocznie do sądu lub prokuratora o zatwierdzenie przeszukania. Postanowienie sądu lub prokuratora w przedmiocie zatwierdzenia należy doręczyć osobie, u której dokonano przeszukania, w terminie 7 dni od daty czynności na zgłoszone do protokołu żądanie tej osoby. O prawie zgłoszenia żądania należy ją pouczyć.

Policja może zatem przeprowadzić przeszukanie (w tym i "przeszukanie" komputera) bez nakazu (właściwie - postanowienia sądu lub prokuratora), gdy zachodzi "wypadek nie cierpiący zwłoki". Należy od razu zauważyć, że ze względu na łatwość usunięcia czy ukrycia danych informatycznych taki wypadek będzie regułą.

Co do zatrzymania, to na podstawie art. 217 kpk, rzeczy mogące stanowić dowód w sprawie lub podlegające zajęciu w celu zabezpieczenia kar majątkowych, środków karnych o charakterze majątkowym albo roszczeń o naprawienie szkody należy wydać na żądanie sądu lub prokuratora, a w wypadkach niecierpiących zwłoki - także na żądanie Policji lub innego uprawnionego organu. Osoba, która jest w posiadaniu danej rzeczy, powinna być w pierwszej kolejności wezwana do dobrowolnego jej wydania. W przypadku odmowy dobrowolnego wydania rzeczy można przeprowadzić jej odebranie. Jeżeli wydania żąda Policja albo inny uprawniony organ działający we własnym zakresie, osoba, która rzecz wyda, ma prawo niezwłocznie złożyć wniosek o sporządzenie i doręczenie jej postanowienia sądu lub prokuratora o zatwierdzeniu zatrzymania, o czym należy ją pouczyć. Doręczenie powinno nastąpić w terminie 14 dni od zatrzymania rzeczy.

Także i tu występuje zatem możliwość zatrzymania przez Policję rzeczy (w tym i komputera) bez wcześniejszego postawienia sądu lub prokuratora. W/w uwagi co do "wypadków nie cierpiących zwłoki" także i tu znajdują zastosowanie.

Zgodnie z art. 230 kpk, jeżeli zatrzymanie rzeczy lub przeszukanie nastąpiło bez uprzedniego polecenia sądu lub prokuratora, a w ciągu 7 dni od dnia czynności nie nastąpiło jej zatwierdzenie, należy niezwłocznie zwrócić zatrzymane rzeczy osobie uprawnionej, chyba że nastąpiło dobrowolne wydanie, a osoba ta nie złożyła wniosku, o którym mowa powyżej.  Należy również zwrócić osobie uprawnionej zatrzymane rzeczy niezwłocznie po stwierdzeniu ich zbędności dla postępowania karnego. Jeżeli wyniknie spór, co do własności rzeczy, a nie ma dostatecznych danych do niezwłocznego rozstrzygnięcia, odsyła się osoby zainteresowane na drogę procesu cywilnego.Rzeczy, których posiadanie jest zabronione, przekazuje się właściwemu urzędowi lub instytucji.

Na postanowienie dotyczące przeszukania i zatrzymania rzeczy oraz na inne czynności przysługuje zażalenie osobom, których prawa zostały naruszone. Zażalenie na postanowienie, o którym mowa powyżej, oraz na postanowienie w przedmiocie dowodów rzeczowych, a także inne czynności prokuratora w toku postępowania przygotowawczego, rozpoznaje prokurator nadrzędny (art. 236 kpk).