Kurator spadku - obowiązki podatkowe

Odpowiedź prawnika: Kurator spadku - obowiązki podatkowe

Zgodnie z art. 666-668 Kodeksu postępowania cywilnego, do czasu objęcia spadku przez spadkobiercę sąd czuwa nad całością spadku, a w razie potrzeby ustanawia kuratora spadku. Jeżeli inwentarz nie był przedtem spisany, sąd wyda postanowienie o sporządzeniu spisu inwentarza. Kurator spadku powinien starać się o wyjaśnienie, kto jest spadkobiercą, i zawiadomić spadkobierców o otwarciu spadku. Kurator spadku zarządza majątkiem spadkowym pod nadzorem sądu spadku. Do sprawowania zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o zarządzie w toku egzekucji z nieruchomości. Sąd spadku może nakazać sprzedaż należących do spadku rzeczy ruchomych, które są narażone na zepsucie albo których przechowanie pociąga za sobą nadmierne koszty. Sprzedaż nastąpi w sposób przewidziany dla sprzedaży ruchomości w toku egzekucji, chyba że sąd określi inny sposób sprzedaży.

Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, zadaniem zarządcy nieruchomości jest wykonywanie czynności potrzebnych do prowadzenia prawidłowej gospodarki nieruchomości w ramach zwykłego zarządu. Czynności wykraczające poza zakres zwykłego zarządu wymagają zgody stron lub sądu. Na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego po ustanowieniu zarządcy nieruchomości komornik wzywa wskazane przez wierzyciela osoby, aby przypadające na nich tak zaległe jak i przyszłe świadczenia, które stanowią dochód z nieruchomości, uiszczały do rąk zarządcy. Zarządca zajętej nieruchomości obowiązany jest wykonywać czynności potrzebne do prowadzenia prawidłowej gospodarki. Ma on prawo pobierać zamiast dłużnika wszelkie pożytki z nieruchomości, spieniężać je w granicach zwykłego zarządu oraz prowadzić sprawy, które przy wykonaniu takiego zarządu okażą się potrzebne. Z dochodów z nieruchomości zarządca pokrywa:

1. koszty egzekucji wraz ze swoim wynagrodzeniem oraz zwrot własnych wydatków;
2. bieżące należności pracowników zatrudnionych w nieruchomości lub w przedsiębiorstwach znajdujących się na niej i należących do dłużnika;
3. bieżąco przypadające w toku zarządu alimenty przyznane wykonalnym wyrokiem sądowym od dłużnika. Uprawnienie to nie przysługuje członkom rodziny dłużnika pozostającym z nim we wspólnym gospodarstwie domowym w chwili wszczęcia egzekucji;
4. bieżące należności podatkowe z nieruchomości oraz bieżące należności z tytułu ubezpieczenia społecznego pracowników wymienionych w pkt 2;
5. zobowiązania związane z wykonywaniem zarządu;
6. należności z tytułu ubezpieczenia nieruchomości, jej przynależności i pożytków.

Z powyższego zatem wynika, iż zarządca sądowy działa w imieniu i na rzecz właściciela nieruchomości z polecenia sądu. Nie oznacza to jednak, że przejmuje on funkcje podatnika w zakresie czynności wykonywanych na rzecz właściciela. Podatnikiem podatku powstałego wskutek przeprowadzonych przez zarządcę sądowego, w imieniu i na rzecz właściciela transakcji, w dalszym ciągu jest właściciel nieruchomości.

Podatnikiem podatku od towarów i usług na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Do złożenia deklaracji podatkowych za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu zobowiązani są podatnicy, o których mowa w art. 15 (art. 99 w/w ustawy). Zatem właściciel jest podatnikiem, na którym spoczywa obowiązek podatkowy związany ze sprzedażą towarów, natomiast zarządca dokonując w jego imieniu sprzedaży opodatkowuje towar wg właściwej stawki i wystawia fakturę. Zarządca nieruchomości nie jest uprawniony do prowadzenia ewidencji podatkowej oraz do składania deklaracji podatkowych za podatnika. Stwierdzić przy tym należy, iż podatek należny z tytułu sprzedaży pomniejsza się o podatek naliczony wynikający z faktur zakupu, natomiast podatnik zobowiązany jest jedynie do przekazania różnicy na rachunek urzędu skarbowego. Ponadto podatek od towarów i usług jest podatkiem pośrednim, którego istotą jest fakt poboru tego podatku przez sprzedawcę od kupującego celem odprowadzenia go do budżetu państwa. Zatem odprowadzenie przez zarządcę podatku od towarów i usług na konto depozytowe sądu jest sprzeczne z ogólną zasadą działania systemu podatków pośrednich.

Natomiast w zakresie opodatkowania usług wynajmu lokalu mieszkalnego stwierdzić należy, że zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, zwalnia się od podatku usługi wymienione w załączniku nr 4 do ustawy. W poz. 4 ww. załącznika wymieniono usługi w zakresie wynajmowania lub dzierżawienia nieruchomości o charakterze mieszkalnym na własny rachunek, z wyłączeniem wynajmu lokali w budynkach mieszkalnych na cele inne niż mieszkaniowe (PKWiU ex 70.20.11). Zatem wynajem lokalu mieszkalnego na cele mieszkaniowe jest zwolniony z opodatkowania podatkiem od towarów i usług (tak: interpretacja Izby Skarbowej w Gdańsku, PI/005-6/05/CIP/01 z 2004.12.31).

Najem lokali dokonywany przez zarządcę sądowego nieruchomości na rachunek współwłaścicieli podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, ale podatnikami z tego tytułu są współwłaściciele nieruchomości, a nie zarządca (tak: interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach, PPB1-4407/I/43/2005).

Zarządca sądowy działający na polecenie sądu, niebędący pełnomocnikiem właścicieli, jest nieuprawniony do składania w imieniu współwłaścicieli deklaracji podatkowych, jak również oświadczenia o formie opodatkowania. Zarządca działający w imieniu współwłaścicieli nie jest ich pełnomocnikiem. Zarządca sądowy nie może być traktowany jako przedstawiciel współwłaścicieli, gdyż działa w imieniu własnym na podstawie umocowania sądowego. Ze względu na łączący go ze współwłaścicielami stosunek wewnętrzny, którego podstawą są przepisy ustawy, a źródłem postanowienie sądu, zarządca jest zobowiązany do przeniesienia na współwłaścicieli praw i obowiązków, które nabył wykonując zarząd. Na skutek ustanowienia zarządu współwłaściciele nieruchomości nie tracą własności, lecz jedynie są zastępowani przez zarządcę w dotychczasowych czynnościach. Ustanowienie zarządcy nie zwalnia współwłaścicieli tej nieruchomości z dotychczasowych obowiązków podatkowych (tak: interpretacja Urzędu Skarbowego Łódź-Śródmieście z dnia 04.11.2005 roku, I-1/413/45/45/2005/DB).

Przychody kuratora spadku podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 2000 r., Nr 14, poz. 176, ze zm.). 

Polecamy również następujące opracowania serwisu e-prawnik.pl:

• Uprawnienia kuratora spadku - opinia prawna

• Opodatkowanie czynności syndyka, zarządcy