Czy nowy mąż matki może zostać opiekunem prawnym dziecka?

Pytanie klienta:

""Mam rozwód i chcę się ożenić powtórnie. Moja partnerka ma niepełnoletnią córkę - chcemy wziąć ślub. Czy po zawarciu ślubu zostanę opiekunem prawnym córki mojej przyszłej żony? Jeśli nie, to co powinienem zrobić żeby zostać takim opiekunem - zakładając, że ojciec biologiczny dziecka żyje, a po rozwodzie zostały przyznane prawa rodzicielskie obojgu rodzicom?""

Odpowiedź prawnika:

Najważniejsze informacje

Zawarcie małżeństwa z matką dziecka nie czyni Cię automatycznie opiekunem prawnym jej dziecka. Władza rodzicielska nadal przysługuje biologicznym rodzicom. Jedyną drogą do uzyskania praw rodzicielskich jest przysposobienie (adopcja), które wymaga zgody obojga biologicznych rodziców.

Władza rodzicielska - podstawy prawne

Zgodnie z art. 92 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka.

Jak wynika z powyższego, władza rodzicielska jest wyznacznikiem sprawowania pieczy (opieki) nad małoletnim dzieckiem. Z przedstawionej sytuacji wynika, że obojgu rodzicom przysługuje pełna władza rodzicielska, a w związku z tym są oni opiekunami prawnymi małoletniego dziecka.

Ważne: Fakt orzeczenia rozwodu (w którym przyznano władzę rodzicielską obojgu rodzicom) oraz zawarcie związku małżeńskiego matki z innym mężczyzną nie zmienia faktu, że uprawnieni do sprawowania opieki nad małoletnim dzieckiem są matka i ojciec biologiczny - nie nowy mąż matki.

Przysposobienie jako jedyna droga do władzy rodzicielskiej

W związku z powyższym nie stanie się Pan z mocy prawa opiekunem prawnym dziecka Pańskiej przyszłej żony po zawarciu z nią związku małżeńskiego.

Istnieje natomiast możliwość przysposobienia małoletniej córki Pańskiej partnerki, ale warunkiem w tej sytuacji jest zgoda obojga rodziców (jeżeli mają pełną zdolność do czynności prawnych).

Wymagane zgody na przysposobienie

Zgodnie z art. 119 kro do przysposobienia jest potrzebna zgoda rodziców przysposabianego, chyba że zostali oni pozbawieni władzy rodzicielskiej lub są nieznani albo porozumienie się z nimi napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody.

Wyjątki od wymogu zgody rodzica

1. Pozbawienie władzy rodzicielskiej

Gdy rodzic został pozbawiony władzy rodzicielskiej orzeczeniem sądu

2. Nieznani rodzice

Gdy rodzice nie figurują w akcie urodzenia dziecka

3. Trudne do przezwyciężenia przeszkody

Gdy porozumienie się z rodzicem napotyka na obiektywne trudności

4. Zgoda sprzeczna z dobrem dziecka

Sąd może orzec przysposobienie mimo braku zgody rodziców o ograniczonej zdolności, jeżeli odmowa jest oczywiście sprzeczna z dobrem dziecka

Skutki przysposobienia

Przysposobienie pełne

Przez przysposobienie ustaje dotychczasowa władza rodzicielska lub opieka nad przysposobionym. Biologiczny ojciec traci wszystkie prawa i obowiązki względem dziecka.

Przysposobienie przez małżonka

Jeżeli jeden z małżonków przysposobił dziecko drugiego małżonka, władza rodzicielska przysługuje obojgu małżonkom wspólnie.

Procedura przysposobienia

Zgoda blankietowa

Rodzice mogą przed sądem opiekuńczym wyrazić zgodę na przysposobienie swego dziecka w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającego. Rodzicom, którzy wyrazili taką zgodę, władza rodzicielska i prawo do kontaktów z dzieckiem nie przysługują.

Ważne terminy: Zgodę blankietową na przysposobienie dziecka rodzice mogą złożyć jedynie przed sądem i nie wcześniej niż po upływie 6 tygodni od narodzenia dziecka.

Adopcja ze wskazaniem

Aktualnie obowiązujące przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie przewidują w sposób wyraźny typu adopcji ze wskazaniem. Adopcja ze wskazaniem polega na tym, że rodzice naturalni wyrażają zgodę na adopcję na rzecz wskazanych konkretnie rodziców.

Praktyczne wskazówki

Krok 1: Rozmowa z biologicznym ojcem

Najpierw należy uzyskać pisemną zgodę biologicznego ojca na przysposobienie dziecka

Krok 2: Składanie wniosku

Wniosek o przysposobienie składa się w sądzie rejonowym - wydziale rodzinnym i nieletnich

Krok 3: Postępowanie sądowe

Sąd bada czy przysposobienie służy dobru dziecka i czy spełnione są wszystkie warunki prawne

Alternatywne rozwiązania

Jeśli pełne przysposobienie nie jest możliwe, warto rozważyć:

  • Pełnomocnictwo od matki - do określonych czynności w imieniu dziecka
  • Ustanowienie kuratora - w sytuacjach konfliktowych między rodzicami
  • Porozumienie rodziców - pisemne ustalenie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej

Podsumowanie

Zawarcie małżeństwa z matką dziecka nie daje automatycznie praw rodzicielskich. Jedyną drogą do uzyskania statusu prawnego rodzica jest przysposobienie, które wymaga zgody biologicznego ojca lub spełnienia określonych warunków prawnych pozwalających na przysposobienie bez jego zgody.

Michał Włodarczyk - Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.