Odpowiedzialność prokurenta i wspólnika

Odpowiedź prawnika: Odpowiedzialność prokurenta i wspólnika

Sytuacja prokurenta i wspólnika spółki różni się znacznie, dlatego też obie sytuacje zostaną omówione oddzielnie.

I.

Prokurent jest pełnomocnikiem umocowanym do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa (art. 109(1) par. 1 k.c.). Czynności podejmowane przez prokurenta, jak i składane przez niego oświadczenia są, więc w istocie czynnościami i oświadczeniami spółki. Ponadto prokurent będąc jedynie pełnomocnikiem nie ma uprawnień do kreowania bieżącej polityki gospodarczej spółki, która leży w kompetencjach zarządu spółki.

Z powyższych względów kodeks spółek handlowych nie ustanawia odpowiedzialności prokurenta za zobowiązania spółki. Odpowiedzialność taka może powstać tylko względem członków zarządu spółki oraz tylko w sytuacji jednoczesnego wystąpienia następujących przesłanek (art. 299 k.s.h.):

• przeciwko spółce była prowadzona egzekucja, która jednakże okazała się bezskuteczna,

• członkowie zarządu nie wykażą, iż:

  • we właściwym czasie został zgłoszony wniosek o ogłoszenie upadłości spółki, lub

  • we właściwym czasie wszczęto postępowanie układowe, albo

  • niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z ich winy, albo

  • pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

Wystąpienie jednej ze wskazanych okoliczności wyłącza również odpowiedzialność członków zarządu. W przeciwnym razie ich odpowiedzialność jest solidarna. Odpowiedzialność solidarna oznacza, iż wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (art. 366 par. 1 k.c.).

Powyższe reguły nie dotyczą jednak prokurenta, jeśli nie jest równocześnie nie jest członkiem zarządu.

II.

Jak wskazano wyżej odpowiedzialność za zobowiązania spółki ponoszą w określonych sytuacjach członkowie jej zarządu.

Niemniej wspólnik, w przypadku ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku spółki, ponosi "odpowiedzialność" swoim wkładem. Przejawia się to tym, iż majątek spółki - na który składają się wkłady pieniężne oraz aporty wniesione przez wspólników - podlega podziałowi pomiędzy wierzycieli spółki (art. 311, 337 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze). W konsekwencji wkład wniesiony przez wspólnika ulega przepadkowi na rzecz wierzycieli, a co za tym idzie nie jest zwracany wspólnikowi.

Upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań. Jednakże dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje (art. 10-11 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze).

Reasumując, zarówno prokurent jak i wspólnik nie odpowiadają za zobowiązania spółki z o.o. Niemniej w przypadku ogłoszenia upadłości spółki obejmującej likwidację majątku dłużnika, wspólnik w praktyce traci wkład wniesiony do spółki.