Ograniczenie wyłącznego prawa autorskiego twórcy a dozwolony użytek

Odpowiedź prawnika: Ograniczenie wyłącznego prawa autorskiego twórcy a dozwolony użytek

Wyłączne prawo autorskie, ukształtowane według modelu własnościowego, doznaje pewnych

ograniczeń ze względu na interesy ogółu. Ograniczenia te wynikają z przepisów o tzw.

dozwolonego użytku. Zagwarantowanie szerokiego i szybkiego dostępu ogółu do dóbr kultury nie

może się jednak odbywać kosztem twórców. Przepisy te stanowią równowagę między

indywidualnymi interesami podmiotów uprawnionych z tytułu prawa autorskiego a interesami

społecznymi (Elżbieta Traple - op. cit.).

Dozwolony użytek uregulowany został w art. 23 - 35 prawa autorskiego i dzieli się na prywatny i

publiczny. Dozwolony użytek prywatny stanowi, iż bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie

korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego (art. 23 ust. 1

prawa autorskiego). Zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych

egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności

pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego (art. 23 ust. 2 prawa autorskiego).

Natomiast dozwolony użytek publiczny przejawia się w wolności rozpowszechniania m.in. w

dostępie bibliotek do poszczególnych utworów, prawie cytatu, itd.

Jak wskazuje Elżbieta Traple: „Przepisy o dozwolonym użytku, wprowadzające wyjątki w sferze

bezwzględnych praw autorskich, podlegają ścisłej interpretacji i nie można ich stosować w drodze

analogii. Ewentualne wątpliwości należy rozstrzygać na korzyść autora i uznać, że określona sfera

eksploatacji, która nie jest wyraźnie wyłączona, wymaga jego zezwolenia."