Osoby niepożądane

Odpowiedź prawnika: Osoby niepożądane

Polacy od 1 maja 2004 r. zyskali prawo do swobodnego poruszania się po terytorium krajów Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego (kraje UE oraz Norwegia, Islandia, Liechtenstein). Niezależnie od celu i czasu trwania pobytu, nie muszą posiadać wizy wjazdowej, a granicę mogą przekraczać na podstawie paszportu lub dowodu osobistego (także starego, ważnego maksymalnie do 31 grudnia 2007 r.). Jednak, zgodnie z obowiązującą w UE i EDG zasadą swobodnego przepływu osób, państwa tego obszaru mogą odmówić wjazdu na swoje terytorium tym, którzy zagrażają bezpieczeństwu wewnętrznemu lub naruszyli podstawowe zasady współżycia społecznego. Wszystkie państwa skandynawskie należą do Układu z Schengen, wiążą je jego procedury. Oprócz Norwegii, należą też do UE i są związane ogólnymi przepisami dotyczącymi swobody przepływu osób.

Na mocy Konwencji Wykonawczej do Układu z Schengen powstał System Informacyjny Schengen (SIS). Jest to najbardziej złożony system zbierania i transferu informacji dostępny m.in. dla policji połączony z komputerową bazą danych nt. osób niepożądanych na terenie państw Schengen. SIS pełni zadanie horyzontalne, tzn. umożliwia wymianę informacji o osobach i rzeczach między państwami członkowskimi za pośrednictwem jednostki centralnej w Strasburgu. Dane rejestrowane w SIS dotyczą m.in. osób nie posiadających prawa wjazdu na terytorium któregoś z państw Schengen, osób poszukiwanych (ekstradycja), osób wymagających ochrony policyjnej, świadków zeznających przed sądami oraz osób, w stosunku do których prowadzony jest tzw. nadzór niejawny. Państwa uczestniczące w SIS są zobligowane do zapewnienia na poziomie krajowym odpowiedniego poziomu ochrony danych osobowych.

W Polsce dostęp do informacji ma odbywać się za pomocą Krajowego Systemu Informatycznego.

Korzystać z tych danych będą mogły nie tylko Policja, Straż Graniczna, czy urzędy kontroli skarbowej, ale także służby specjalne, CBA, sądy, organy odpowiedzialne za wydawanie wiz, władze centralne odpowiedzialne za rozpatrywanie wniosków wizowych oraz organy odpowiedzialne za wydawanie pozwoleń na pobyt stały, wojewodowie i starostowie. Za utworzenie, gromadzenie i udostępnianie danych będzie odpowiedzialny Komendant Główny Policji. On też będzie odpowiadał za sprawne i bezpieczne działanie systemu.

 Dane dotyczące cudzoziemców, w przypadku których został wprowadzony wpis do celów odmowy wjazdu, są wprowadzone na podstawie krajowego wpisu wynikającego z decyzji podjętych przez właściwe organy administracyjne lub sądy zgodnie z zasadami proceduralnymi ustanowionymi przez prawo krajowe.

Powyższe regulacje zawiera Ustawa z dnia 24 sierpnia 2007 roku o udziale Rzeczypospolitej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej.

Osoba, wobec której wydano zakaz wjazdu, może sprawdzić czy jest on nadal aktualny. W tym celu powinna wystąpić z wnioskiem do urzędu, którego organ wydał decyzję o wydaleniu albo do organu kontrolnego ochrony danych osobowych tego kraju.  Poza podstawowymi informacjami, uwierzytelnionymi przez notariusza lub urząd konsularny danego państwa w RP, do wniosku warto dołączyć kopie dokumentów istotnych dla sprawy. Korespondencja powinna być prowadzona w języku urzędowym danego państwa lub w języku angielskim.

Zakaz wjazdu do któregoś z krajów UE może mieć dwie formy. Pierwsza to wpisanie nazwiska osoby niechcianej do SIS. Wtedy to, choć zakaz został wydany przez jedno państwo, wszystkie państwa należące do Schengen mają prawo odmówić wjazdu na swoje terytorium. Istnieją również krajowe czarne listy. Zwykle trafia się na nie za złamanie ustawy o cudzoziemcach lub popełnienie przestępstwa. Obecność na nich nie jest jednak równoznaczna z odnotowaniem w SIS, a zatem umożliwia swobodne poruszanie się po innych krajach układu z Schengen. Po 1 maja większość Polaków została wykreślona z SIS. Mimo to warto sprawdzić, najlepiej przez konsulat danego państwa w Polsce, czy figuruje pan tylko na krajowej liście, czy również w SIS.