Postanowienie wstępne a częściowe

Odpowiedź prawnika: Postanowienie wstępne a częściowe

W postępowaniu cywilnym nieprocesowym orzeczenia sądu, co do zasady, zapadają w formie postanowień (art. 516 k.p.c.). Postanowienia wstępne samodzielnie rozstrzygają sporne zagadnienia, które mają decydujące znaczenie dla sprawy głównej, bez konieczności wstępowania na drogę procesu.  Wydawanie postanowień wstępnych w takim pojęciu, w jakim w procesie funkcjonują wyroki wstępne jest możliwe za pośrednictwem art. 318 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Jeśli natomiast chodzi o możliwość wydawania postanowień częściowych, na podstawie art. 13 § 2 k.p.c. do postanowień, które orzekają co do istoty sprawy jest możliwe odpowiednie stosowanie przepisów kodeksu postępowania cywilnego o niektórych rodzajach wyroków. I tak np. jeśli dana sprawa nie nadaje się jeszcze do rozstrzygnięcia w całości, wówczas można wydać postanowienie częściowe, jeśli część sprawy nadaje się już do rozstrzygnięcia i jest możliwe oddzielne rozstrzygnięcie o pewnych żądaniach. (uchw. Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 1992 r. sygn. III CZP 1/92, LexPolonica nr 312301 OSNCP 1992/9 poz. 154).

Jeśli chodzi o kwestię wydawania postanowień wstępnych, podajemy przykładowo:

W postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej sąd może orzec o ustaleniu nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym (art. 43 § 2 i 3 k.r.o.). Wniosek w tym zakresie mogą złożyć małżonkowie lub ich spadkobiercy. Jeżeli jednak między małżonkami istnieje spór co do ustalenia nierównych udziałów w majątku, sąd może tę kwestię rozstrzygnąć właśnie w postanowieniu wstępnym (z art. 567 k.p.c.). Ponadto w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd może orzec postanowieniem wstępnym także o nieważności zawartej między małżonkami majątkowej umowy zmieniającej ustrój ustawowy (uchw. SN z 7 lipca 1971 r., sygn. III CZP 35/71, LexPolonica nr 314403).

Z kolei np. w sprawie o podział majątku wspólnego dopuszczalne jest, przy odpowiednim stosowaniu art. 317 § 1 k.p.c. („Sąd może wydać wyrok częściowy, jeżeli nadaje się do rozstrzygnięcia tylko część żądania lub niektóre z żądań pozwu”), wydanie postanowienia częściowego obejmującego tylko niektóre składniki tego majątku. Jednakże takie orzeczenie  musi zawierać rozstrzygnięcie zarówno o przyznaniu tych składników, jak i koniecznych rozliczeniach z tego tytułu (uchw. SN z 16 stycznia 1984 r., III CZP 72/83, LexPolonica nr 301730, OSNCP 1984, nr 7, poz. 115). Ponadto wydanie postanowienia częściowego w sprawie o podział majątku, które obejmuje tylko część składników tego majątku, konieczne będzie wydanie postanowienia końcowego co do pozostałych jego składników.