Podstawy wygasnięcia służebości - confusio

Odpowiedź prawnika: Podstawy wygasnięcia służebości - confusio

Zgodnie z art. 247 k.c. „Ograniczone prawo rzeczowe wygasa, jeżeli przejdzie na właściciela rzeczy obciążonej albo jeżeli ten komu prawo takie przysługuje nabędzie własność rzeczy obciążonej”. Bez najmniejszych wątpliwości, służebność drogi koniecznej jest ograniczonym prawem rzeczowym i art. 247 k.c. znajduje zastosowanie do sytuacji, w których, mamy do czynienia z tzw. konfuzją (tj. sytuacją określoną w art. 247 k.c.). Problem pojawia się, gdy ograniczone prawo rzeczowe nie przechodzi na właściciela, lecz na współwłaściciela rzeczy obciążonej albo „jeżeli ten komu prawo takie przysługuje nabędzie” współwłasność, a nie własność rzeczy obciążonej. Kodeks cywilny nie normuje takiej sytuacji wprost. Odpowiedź może więc opierać się tylko na orzecznictwie Sądu Najwyższego i stanowisku doktryny.

W doktrynie przeważa pogląd, że w przypadku służebności drogi koniecznej nie nastąpi konfuzja (zbieg praw, np. gdy wierzyciel staje się swoim dłużnikiem lub gdy najemca staje się właścicielem wynajmowanego lokalu), jeżeli uprawniony z drogi koniecznej zostanie współwłaścicielem nieruchomości obciążonej. Twierdzenie takie uzasadnia się niemożliwością wykonywania uprawnienia z drogi koniecznej na udziale. Korzystanie z drogi koniecznej może mieć miejsce jedynie na nieruchomości jako całości. Tak więc służebność nie wygaśnie na udziale nowego współwłaściciela. Tym bardziej oznacza to, że służebność nie wygaśnie na udziale byłego jedynego właściciela. Inaczej miałaby się sprawa w przypadku innego prawa ograniczonego np. użytkowania. Wtedy ograniczone prawo rzeczowe wygasłoby jedynie na udziale nowego, uprawnionego z tytułu użytkowania, współwłaściciela. W obydwu przypadkach, możemy zauważyć, że ograniczone prawo rzeczowe utrzymuje się na udziale byłego właściciela nieruchomości obciążonej.

Podobnie z orzeczeń Sądu Najwyższego można wyprowadzić wniosek, że w przypadku, gdy osoba, której przysługuje służebność drogi koniecznej, przez fakt stania się współwłaścicielem nieruchomości obciążonej, nie przestaje być osobą uprawnioną z tytułu tej służebności. Oznacza to, że jeśli staniemy się współwłaścicielem drugiej nieruchomości, to nadal będzie nam przysługiwać prawo korzystania z drogi koniecznej przechodzącej przez tę nieruchomość.

Podsumowując, jeżeli nabędziemy mniejszościowy udział we współwłasności działki, co do której przysługuje nam służebność drogi koniecznej, służebność ta nie wygasa i utrzymuje się na wspomnianej działce w dalszym ciągu. Fakt, że jest to mały udział we współwłasności, nie wpływa na możliwość korzystania z uprawnienia drogi koniecznej, która nieustannie obciąża tę nieruchomość.