Podważenie umowy darowizny
Pytanie:
"Przed rozwodem aktem notarialnym małżonkowie podarowali córce nieruchomość (dom mieszkalny, zabudowania gospodarcze, ogród). Jednocześnie zobowiązali córkę do ustanowienia służebności osobistej na rzecz matki i prawa dożywotniego użytkowania połowy nieruchomości. Nieruchomość ta stanowiła odrębny majątek męża (ojca). Obdarowana córka ustanowiła tę służebność w tym samym akcie. Powstała wątpliwość, czy darowizny tej powinien był dokonać jej właściciel (ojciec), czy mogli tego dokonać oboje małżonkowie, chociaż jedno z nich właścicielem nie było. Czy poprzedni, rzeczywisty właściciel tej nieruchomości (ojciec, mąż), może teraz kwestionować postanowienia tego aktu i/lub jego poprawność formalną?"
Odpowiedź prawnika: Podważenie umowy darowizny
Na początku należy zauważyć, że jeśli rzeczywiście nieruchomość stanowiła składnik majątku osobistego jednego z małżonków, a nie składnik majątku wspólnego, to dla ważności darowizny nie była potrzeba zgoda drugiego małżonka.
Jeżeli jednak nieruchomość stanowiła przedmiot majątku wspólnego, wtedy darowizna nieruchomości wymagała zgody współmałżonka (zarówno w dzisiejszym stanie prawnym, jak i w tym sprzed 20 stycznia 2005 r.) i można rozważać możliwość żądania ustalenia nieważności takiej umowy. Dopóki współmałżonek takiej zgody nie wyrazi, mamy do czynienia z tzw. bezskutecznością zawieszoną. W okresie trwania tego stanu strony umowy są związane jej treścią, jednakże ocena ważności tej umowy będzie możliwa dopiero wtedy, gdy nastąpi albo potwierdzenie umowy przez drugiego małżonka, albo też - odmowa potwierdzenia (która prowadzi do nieważności umowy). Druga strona umowy może wyznaczyć termin do potwierdzenia umowy. Jeśli małżonek nie biorący udziału w umowie nie potwierdzi umowy w wyznaczonym terminie, strona ta staje się wolna od obowiązków umownych (w takiej sytuacji milczenie jest traktowane jak odmowa udzielenia zgody).
Na nieważność umowy może się powołać w każdej chwili ten małżonek, który nie brał udziału w czynności, a nie wyraził zgody na jej dokonanie. Natomiast ten małżonek, który samodzielnie zawarł umowę, bez zgody drugiego małżonka (w opisanej sytuacji – mąż i ojciec), nie może skutecznie żądać ustalenia nieważności tej umowy z tego tylko powodu, że została ona zawarta bez wymaganej zgody drugiego z małżonków dopóty, dopóki dopuszczalne jest jeszcze potwierdzenie umowy przez tego małżonka. O ile druga strona umowy nie wyznaczy terminu, to taka zgoda może być wyrażona przez cały czas trwania wspólności majątkowej między małżonkami, a nawet – jak się niekiedy przyjmuje – po jej ustaniu, czyli w praktyce aż do śmieci tego drugiego małżonka.
Umowę darowizny można jednak podważyć z innych powodów, np. błędu. Ponadto darowiznę można odwołać, jeżeli osoba obdarowana dopuściła się względem darczyńcy rażącej niewdzięczności.
Zespół prawników
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?