Pouczenie strony w postępowaniu administracyjnym

Odpowiedź prawnika: Pouczenie strony w postępowaniu administracyjnym

Zgodnie z art. 9 Kodeksu postępowania administracyjnego organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. Udzielenie stronie postępowania administracyjnego jest więc nie tyle przejawem dobrej woli organu administracyjnego, co jego obowiązkiem. Nieudzielenie stronie postępowania administracyjnego niezbędnych pouczeń w sprawie, stanowi naruszenie obowiązków przez organ administracyjny. Tezę taką wypowiedział Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 27 marca 1985 r. sygn. akt III SA 153/85, zgodnie z którą polski Kodeks postępowania administracyjnego odrzucając zasadę „ignorantia iuris nocet”, nakazuje pouczać stronę o przysługujących jej prawach, a zatem niedopełnienie przez organ obowiązku pouczenia strony, należy traktować jako takie naruszenie prawa, które miało wpływ na wynik sprawy.

Przepisy postępowania administracyjnego nie wspominają o formie w jakiej pouczenie strony powinno być dokonane. Jeżeli więc organ pouczył stronę ustnie, uczynił zadość swojemu obowiązkowi i nie można mu stawiać zarzutu naruszenia prawa przez nieudzielenie informacji w sprawie. Jeżeli jednak strona wystąpi do organu na piśmie o udzielenie informacji i pouczeń w danej sprawie, organ administracyjny w wykonaniu ciążącego na nim obowiązku, powinien pouczyć stronę o przepisach znajdujących zastosowanie w danej sprawie, przysługujących stronie prawach i ciążących na niej obowiązkach. Ponieważ w danym przypadku strona wystąpiła do organu o pouczenie na piśmie, również organ powinien udzielić pouczenia na piśmie.

Naruszenie przez organ administracyjny obowiązku do udzielenia pouczenia stronie, wymienionego w art. 9 kpa, może być przedmiotem skargi do sądu administracyjnego. W takim przypadku poskutkować może również zwrócenie się do przełożonego takiego urzędnika.