Przywrócenie stanu zgodnego z prawem

W doktrynie część autorów jest zdania, że „przywrócenie stanu zgodnego z prawem” polega nie tylko na usunięciu się z cudzej nieruchomości, ale także na usunięciu skutków naruszenia, a więc - przykładowo biorąc - na zakopaniu bezprawnie wykopanego rowu, na usunięciu samowolnie wzniesionego płotu lub muru, a nawet na rozebraniu budynku. Jako argument przemawiający za tym stanowiskiem przytacza się, że zajęcie innego prowadziłoby do zatarcia granicy między zaniechaniem dalszych naruszeń a przywróceniem stanu zgodnego z prawem, ponadto zaś ochrona własności w drodze roszczenia negatoryjnego byłaby niezupełna. Inni autorzy wyrażają odmienny pogląd, twierdząc, że roszczenie negatoryjne z art. 222 par. 2 k.c. nie obejmuje przywrócenia do stanu poprzedniego przez zobowiązanie naruszyciela do pozytywnych świadczeń, świadczenia te są bowiem przedmiotem roszczeń odszkodowawczych i nie mieszczą się w pojęciu prawnorzeczowych roszczeń negatoryjnych. Wydaje się, że takie wąskie rozumienie pojęcia „stan zgodny z prawem” byłoby niezgodne z istotą i funkcją roszczenia negatoryjnego. Roszczenie to bowiem tylko wtedy może spełnić zadanie ochrony własności, gdy ochrona ta jest w stanie uchronić właściciela przed koniecznością znoszenia niedogodności wywołanych sprowadzeniem przez inną osobę stanu sprzecznego z prawem. Nie trzeba przy tym bliżej uzasadniać, że wycofanie się naruszyciela ze sfery uprawnień właściciela, wynikających z jego prawa własności, i pozostawienie na przedmiocie własności bezprawnie dokonanych zmian nie byłoby jednoznaczne z przywróceniem stanu zgodnego z prawem (tak Stanisław Rudnicki, op. cit.).