Skutki niewłaściwego delegowania sędziego

Odpowiedź prawnika: Skutki niewłaściwego delegowania sędziego

Powołana przez Pana/Panią sprawa ze Szczecina w sprawie niewłaściwej delegacji sędziów dotyczyła delegacji sędziego sądu rejonowego do okręgowego bez opinii kolegium tego sądu (stąd nieważność tej delegacji). Zgodnie z art. 77 § 8 ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych, prezes sądu okręgowego, po uzyskaniu zgody kolegium sądu okręgowego, może delegować sędziego sądu rejonowego albo sędziego sądu okręgowego do pełnienia obowiązków sędziego na obszarze właściwości tego samego sądu okręgowego, jednakże na czas nie dłuższy niż miesiąc w ciągu roku. Prezes sądu apelacyjnego, po uzyskaniu zgody kolegium sądu apelacyjnego, może delegować do sądu apelacyjnego sędziego sądu okręgowego z obszaru właściwości danego sądu apelacyjnego również na czas nie dłuższy niż miesiąc w ciągu roku.

Jeżeli jednak sędzia ma być delegowany (za jego zgodą) na czas określony, nie dłuższy niż dwa lata, albo na czas nieokreślony, wówczas delegować może wyłącznie Minister Sprawiedliwości (art. 77 § 1 w/w ustawy).

Jak więc wynika z powyższego, o tym kto będzie delegował sędziego do pełnienia obowiązków, zależy okres delegacji oraz fakt czy delegacja będzie w okręgu danego sądu czy też poza jego okręgiem.

Jeżeli delegacja będzie dokonana na obszarze właściwości jednego sądu, na czas nie dłuższy niż miesiąc w ciągu roku, wówczas konieczna będzie zgoda kolegium danego sądu (okręgowego czy apelacyjnego - w zależności jaki sędzie będzie delegowany). Delegacji takiej udziela prezes sądu okręgowego (gdy delegacja dotyczy sędziego sądu rejonowego lub okręgowego) albo prezes sądu apelacyjnego (gdy delegacja dotyczy sędziego sądu apelacyjnego), a w związku z tym osoby te będą musiały podpisać taką delegację oraz opatrzyć odpowiednimi pieczęciami (pieczęcią danego sądu praz pieczęcią imienną danego prezesa sądu). Jeżeli zostaną spełnione w/w warunki, wówczas delegację będzie skuteczna.

Jeżeli jednak delegacja będzie dokonana do:

1. innego sądu, 

2. do Ministerstwie Sprawiedliwości lub innej jednostki organizacyjnej podległej Ministrowi Sprawiedliwości albo przez niego nadzorowanej, 

3. do Sądu Najwyższego - na wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, 

4. do sądu administracyjnego - na wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego

- na czas określony, nie dłuższy niż dwa lata, albo na czas nieokreślony, wówczas delegacji takiej udziela wyłącznie Minister Sprawiedliwości (a więc, dla skuteczności delegacji, będzie niezbędny podpis Ministra Sprawiedliwości oraz pieczęć ministerstwa).

W sytuacji, w której sędzia jest źle obsadzony, czy źle delegowany, czyli źle przekazany do innego sądu do orzekania, wówczas jest to sąd niewłaściwy, a postępowanie przez niego prowadzone dotknięte jest nieważnością. Na tej właśnie podstawie można wnosić o wznowienia postępowania. W przedmiocie wznowienia postępowania prosimy zapoznać się z treścią artykułu zatytułowanego Przesłanki i tryb wznowienia postępowania cywilnego

Skargę o wznowienie postępowania cywilnego może wnieść tylko strona, która została wymieniona w prawomocnym orzeczeniu. Skarga o wznowienie postępowania powinna odpowiadać warunkom pozwu oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia, podstawę wznowienia i jej uzasadnienie, okoliczności stwierdzające zachowanie terminu do wniesienia skargi oraz wniosek o uchylenie lub o zmianę zaskarżonego orzeczenia. Od skargi o wznowienia postępowania pobiera się całą opłatę stosunkową wynoszącą 5% wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100.000 zł.

W związku z powyższym, skarga o wznowienie postępowania powinna odpowiadać warunkom pozwu - pod względem warunków pisma procesowego wszczynającego postępowanie, a w szczególności może, oprócz części obligatoryjnej, zawierać również część fakultatywną, np. wniosek o wezwanie na rozprawę świadków i biegłych, a ponadto dodatkowe wnioski związane z odrębnością skargi o wznowienie np. wniosek o wstrzymanie wykonania wyroku czy o przywrócenie stanu poprzedniego. Z kolei do szczególnej treści obligatoryjnej skargi o wznowienie postępowania zalicza się elementy, które pozwalają na określenie zakresu i podstaw oraz dopuszczalności wznowienia postępowania. Do wspomnianych elementów zalicza się:

1. oznaczenie zaskarżonego orzeczenia przez wskazanie, które z orzeczeń zapadłych w sprawie podlegać będzie wznowieniu;

2. oznaczenie wartości przedmiotu sporu w sprawach majątkowych; 

3. podanie podstawy wznowienia, a więc powołanie i wyraźne określenie, które z podstaw wskazanych w art. 401-403 uzasadniają wznowienie postępowania w danej sprawie; 

4. uzasadnienie podstaw wznowienia, a wiec należy dokładnie określić zarówno okoliczności wskazujących na istnienie powołanej podstawy wznowienia, jak i wpływu na rozstrzygnięcie sprawy, jaki wywiera istnienie tych okoliczności; 

5. przytoczenie okoliczności stwierdzających zachowanie terminu - należy wskazać moment, od którego należy liczyć bieg terminu trzymiesięcznego;

6. wniosek o uchylenie lub zmianę zaskarżonego orzeczenia, którego treść zależy od podstaw wznowienia postępowania; w przypadku gdy podstawą wznowienia jest nieważność postępowania - wniosek musi zawierać żądanie uchylenia orzeczenia; w przypadku innych przyczyn może być uzasadniony zarówno wniosek o uchylenie, jak i o zmianę zaskarżonego orzeczenia; 

7. żądanie uchylenia lub zmiany orzeczenia przeważnie odnosi się do całego orzeczenia, ale może także odnosić się do jego części.

Skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzymiesięcznym; termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji - od dnia, w którym o wyroku dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy. W sytuacji gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie, skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Jeżeli w chwili wydania orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego orzeczenie, o którym mowa powyżej, nie było jeszcze prawomocne na skutek wniesienia środka odwoławczego, który został następnie odrzucony, termin biegnie od dnia doręczenia postanowienia o odrzuceniu, a w wypadku wydania go na posiedzeniu jawnym - od dnia ogłoszenia tego postanowienia.

W przedmiocie wznowienia postępowania karnego prosimy zapoznać się z artykułem zatytułowanym Kiedy nastąpi wznowienie postępowania karnego? 

Warto tu wskazać również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2008 r., III KK 386/2007:
1. Jedna z podstawowych zasad ustrojowych dotyczących sądownictwa określa, że osoba powołana przez Prezydenta RP na stanowisko sędziego, z mocy tego powołania staje się sędzią i jest uprawniona do orzekania wyłącznie w sądzie wskazanym w akcie powołania, ponieważ właśnie w nim Prezydent RP wyznacza miejsce służbowe (siedzibę) sędziego.

2. Proces delegacji sędziego do sądu wyższego rzędu może być zatem w całości uznany za prawidłowy tylko wtedy, gdy i uchwała kolegium, i akt delegacji prezesa sądu apelacyjnego zawiera określenie każdego delegowanego sędziego w sposób sprecyzowany i nieabstrakcyjny.

3. Akt delegacji sformułowany przez Prezesa Sądu Apelacyjnego w G., w oparciu o tę zgodę, która nie spełniała ustawowych wymogów, był prawnie nieskuteczny (...). Aby zgoda na delegowanie sędziego, wyrażona przez kolegium właściwego sądu, była dokonana w zgodzie z przepisami cytowanej wyżej ustawy, musi ona dotyczyć imiennie sędziego, który ma orzekać w innym sądzie.

4. Udział w wydaniu zaskarżonego kasacją wyroku Sądu odwoławczego sędziego Sądu Okręgowego bez właściwej delegacji, oznacza zatem ujawnienie w postępowaniu kasacyjnym bezwzględnej przyczyny odwoławczej, która powoduje uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, bez badania wpływu tego uchybienia na treść orzeczenia.