Odpowiedź prawnika: Sprzedający nie chce wymienić wadliwego sprzętu.
Niniejsza opinia prawna wydana została na podstawie przepisów: - ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r.
- Kodeks cywilny (tekst jednolity - Dz.U.2014.121), oraz w oparciu o poglądy doktryny i orzecznictwo sądów polskich.
Na wstępie należy wskazać, iż ocena zaistniałej sytuacji różnić się będzie w zależności od tego, czy Pan – jako konsument – dokonał zakupu od przedsiębiorcy (osoby dokonującej sprzedaży w zakresie swojej działalności gospodarczej), czy od osoby, która nie dokonała sprzedaży w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Możliwa jest także sytuacja, iż zarówno Pan, jak i sprzedawca dokonali transakcji w zakresie swojej działalności gospodarczej, z przedstawionego przez Pana opisu nie wynika jednak, by taka sytuacja miała miejsce, toteż rozważania na temat roszczeń w obrocie obustronnie profesjonalnym pominięto w niniejszej opinii.
Z dniem 25 grudnia 2014r. weszła w życie zmiana przepisów dotyczących rękojmi i gwarancji, w tym uprawnień konsumenta. O ile zatem dokonał Pan zakupu po tej dacie, zastosowanie znajdą nowe przepisy.
Zgodnie z art. 221 kodeksu cywilnego, za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Przedsiębiorcą zaś jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową (art. 431 kodeksu cywilnego).
W przypadku ogólnie pojętej niezgodności towaru z umową, kupujący może dochodzić swoich roszczeń z tytułu rękojmi albo z tytułu gwarancji.
Rękojmia
Rękojmia to odpowiedzialność sprzedawcy względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną. Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:
1) nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
2) nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
3) nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;
4) została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
Jeżeli kupującym jest konsument, na równi z zapewnieniem sprzedawcy traktuje się publiczne zapewnienia producenta lub jego przedstawiciela, osoby, która wprowadza rzecz do obrotu w zakresie swojej działalności gospodarczej, oraz osoby, która przez umieszczenie na rzeczy sprzedanej swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego przedstawia się jako producent.
Rzecz sprzedana ma wadę fizyczną także w razie nieprawidłowego jej zamontowania i uruchomienia, jeżeli czynności te zostały wykonane przez sprzedawcę lub osobę trzecią, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność, albo przez kupującego, który postąpił według instrukcji otrzymanej od sprzedawcy (art. 5561 § § 1 i 3 kodeksu cywilnego).
Jak wskazuje doktryna, „wada fizyczna występuje wtedy, gdy przedmiot sprzedaży nie ma określonych właściwości, a w konsekwencji wartość lub użyteczność rzeczy została zmniejszona, biorąc pod uwagę cel oznaczony w umowie albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy, jak również jeżeli rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, lub rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym. O wadzie można mówić wtedy, gdy stan rzeczy będzie powodował zmniejszone doznania estetyczne kupującego lub będzie posiadał mniejsze walory użytkowe (art. 556 § 1 k.c.). Decyduje zatem kryterium funkcjonalne, obejmujące przeznaczenie rzeczy i jej użyteczność, któremu należy przyznać znaczenie pierwszorzędne, a nie kryterium normatywno-techniczne. (…) O ile zatem kupujący nie może używać rzeczy zgodnie z przeznaczeniem, to mamy do czynienia z wadliwością rzeczy, nawet gdyby odpowiadała ona normom technicznym (A. Szpunar, Glosa do wyroku SA z dnia 28 sierpnia 1996 r., I ACr 250/96, OSP 1997, z. 4, poz. 91)” 1 .
Sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy.
Strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć, co będzie jednak bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym. Ponadto, jeśli kupującym jest konsument, wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w przypadkach określonych w przepisach szczególnych.
Sprzedawca jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne, które istniały w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego lub wynikły z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej w tej samej chwili. Przez wady wynikające z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej należy rozumieć „takie wady, które wprawdzie ujawniają się z opóźnieniem, po przejściu niebezpieczeństwa na kupującego, ale ich wystąpienie jest immanentną konsekwencją takich cech sprzedanej rzeczy, które dana rzecz już posiadała, zanim niebezpieczeństwo przeszło na kupującego. Inaczej mówiąc, gdyby rzecz nie posiadała określonych cech, to dana wadliwość nigdy by w takiej postaci nie powstała” 2
Jeżeli kupującym jest konsument, a wada fizyczna została stwierdzona przed upływem roku od dnia wydania rzeczy sprzedanej, domniemywa się, że wada lub jej przyczyna istniała w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego.
Uprawnień z tytułu rękojmi należy dochodzić
od sprzedawcy. W razie istnienia wad rzeczy sprzedanej, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy (kupujący nie może jednak odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna), chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.
Jeżeli kupującym jest konsument, może zamiast zaproponowanego przez sprzedawcę usunięcia wady żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo zamiast wymiany rzeczy żądać usunięcia wady, chyba że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę. Przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wartość rzeczy wolnej od wad, rodzaj i znaczenie stwierdzonej wady, a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie narażałby kupującego inny sposób zaspokojenia. Obniżona cena powinna pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość rzeczy z wadą pozostaje do wartości rzeczy bez wady. Innymi uprawnieniami kupującego są: możliwość żądania wymiany rzeczy na wolną od wad albo usunięcia wady. Sprzedawca może odmówić zadośćuczynienia żądaniu kupującego, jeżeli doprowadzenie do zgodności z umową rzeczy wadliwej w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo w porównaniu z drugim możliwym sposobem doprowadzenia do zgodności z umową wymagałoby nadmiernych kosztów. Sprzedawca jest obowiązany wymienić rzecz wadliwą na wolną od wad lub usunąć wadę w rozsądnym czasie bez nadmiernych niedogodności dla kupującego.
Kupujący, który wykonuje uprawnienia z tytułu rękojmi, ma obowiązek na koszt sprzedawcy dostarczyć rzecz wadliwą do miejsca oznaczonego w umowie sprzedaży, a gdy takiego miejsca nie określono w umowie - do miejsca, w którym rzecz została wydana kupującemu. Koszty wymiany lub naprawy ponosi sprzedawca. W szczególności obejmuje to koszty demontażu i dostarczenia rzeczy, robocizny, materiałów oraz ponownego zamontowania i uruchomienia. Sprzedawca obowiązany jest przyjąć od kupującego rzecz wadliwą w razie wymiany rzeczy na wolną od wad lub odstąpienia od umowy. Jeżeli kupujący będący konsumentem zażądał wymiany rzeczy lub usunięcia wady albo złożył oświadczenie o obniżeniu ceny, określając kwotę, o którą cena ma być obniżona, a sprzedawca nie ustosunkował się do tego żądania w terminie czternastu dni, uważa się, że żądanie to uznał za uzasadnione.
Jeżeli sprzedawca dopuszcza się zwłoki z odebraniem rzeczy, kupujący może odesłać rzecz na koszt i niebezpieczeństwo sprzedawcy. Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat od dnia wydania rzeczy kupującemu. Jeżeli kupującym jest konsument a przedmiotem sprzedaży jest używana rzecz ruchoma, odpowiedzialność sprzedawcy może zostać ograniczona, nie mniej niż do roku od dnia wydania rzeczy kupującemu. Roszczenie o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady. W terminie określonym w zdaniu poprzednim kupujący może złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej. Jeżeli kupujący żądał wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady, bieg terminu do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny rozpoczyna się z chwilą bezskutecznego upływu terminu do wymiany rzeczy lub usunięcia wady. W razie dochodzenia przed sądem albo sądem polubownym jednego z uprawnień z tytułu rękojmi termin do wykonania innych uprawnień, przysługujących kupującemu z tego tytułu, ulega zawieszeniu do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Zasadę tę stosuje się odpowiednio do postępowania mediacyjnego, przy czym termin do wykonania innych uprawnień z tytułu rękojmi, przysługujących kupującemu, zaczyna biec od dnia odmowy przez sąd zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem lub bezskutecznego zakończenia mediacji. Upływ terminu do stwierdzenia wady nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił.
Podsumowując, z tytułu rękojmi może Pan zażądać od sprzedawcy:
- wymiany towaru na nowy, albo
- naprawy towaru, albo
- obniżenia ceny albo - może Pan odstąpić od umowy – o ile wada jest istotna.
W celu odzyskania całości zapłaconej ceny, powinien Pan odstąpić od umowy (co spowoduje konieczność zwrotu ceny przez sprzedawcę a z Pana strony – zwrotu komputera; umowę traktuje się wówczas jak niezawartą). W naszej ocenie opisane przez Pana wady są istotne. W celu odstąpienia od umowy powinien Pan złożyć oświadczenie o odstąpieniu z podaniem jego przyczyny i przesłać komputer do sprzedawcy. Ze względu na fakt, iż już raz odesłał Pan komputer do sprzedawcy, prosimy o podanie treści wiadomości, jaką Pan skierował do sprzedawcy przy zwrocie towaru, oraz podanie terminu, w jakim komputer został Panu odesłany (być może doszło już do wykonania przez Pana odstąpienia od umowy). Jeśli sprzedawca pomimo skutecznie dokonanego przez Pana odstąpienia od umowy nie zwróci Panu uiszczonej ceny, konieczne będzie złożenie przeciwko sprzedawcy pozwu do sądu
Jeśli dokonał Pan zakupu nie od przedsiębiorcy, a od osoby nie dokonującej sprzedaży w ramach prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, przysługują Panu analogiczne uprawnienia, z zastrzeżeniem, iż nie znajdą zastosowania zasady odnoszące się do kupującego-konsumenta (m. in. zasada domniemania, iż wada lub jej przyczyna istniała w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego, jeżeli wada fizyczna została stwierdzona przed upływem roku od dnia wydania rzeczy sprzedanej, co przerzuci na Pana ciężar udowodnienia istnienia wady w tej chwili).
Gwarancja
Istota gwarancji uregulowana została zaś w art. 577 § 1 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym udzielenie gwarancji następuje przez złożenie oświadczenia gwarancyjnego, określającego obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy rzecz sprzedana nie ma właściwości określonych w tym oświadczeniu. Oświadczenie gwarancyjne może zostać złożone w reklamie. Obowiązki gwaranta mogą w szczególności polegać na zwrocie zapłaconej ceny, wymianie rzeczy bądź jej naprawie oraz zapewnieniu innych usług. Jeżeli została udzielona gwarancja co do jakości rzeczy sprzedanej, poczytuje się w razie wątpliwości, że gwarant jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, o ile wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w oświadczeniu gwarancyjnym. Jeżeli nie zastrzeżono innego terminu, termin gwarancji wynosi dwa lata licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana. Warunkiem gwarancji jest jej udzielenie w formie oświadczenia gwaranta zawartego we wręczonym kupującemu dokumencie gwarancyjnym. (aczkolwiek oświadczenie gwaranta może być także wyrażone w reklamie). Zakres gwarancji kształtuje oświadczenie gwaranta, którym może być sprzedawca (tzw. gwarancja handlowa) albo producent (gwarancja fabryczna). W razie wątpliwości co do jego treści stosuje się przepisy kodeksu cywilnego o gwarancji. Jeżeli w gwarancji inaczej nie zastrzeżono, odpowiedzialność z tytułu gwarancji obejmuje tylko wady powstałe z przyczyn tkwiących w sprzedanej rzeczy. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia z dnia 22 stycznia 1997 r. (I ACa 105/96), „pojęcie wady fizycznej rzeczy w rozumieniu gwarancji i w rozumieniu rękojmi nie zawsze jest tożsame. Gwarancja stanowi zapewnienie, że dana rzecz jest dobrej jakości, a w wypadku wystąpienia wady w toku zgodnej z przeznaczeniem eksploatacji, zostanie ona usunięta przez naprawę lub będzie dostarczona rzecz wolna od wad. Zatem odpowiedzialność dającego gwarancję obejmuje zwykłe funkcjonowanie rzeczy. Tymczasem jedną z postaci wadliwości przy rękojmi jest brak właściwości, o której istnieniu zapewnił sprzedający, co nie wyłącza, że dostarczona rzecz jest dobrej jakości, zgodnie z normami określającymi cechy gatunkowe i prawidłowo działa.” Podobnie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2012 r. (V CSK 166/2011, LexisNexis nr 3854053) stwierdzono, iż „w art. 577 § 1 k.c. chodzi zatem o taką wadę, powstałą z przyczyn tkwiących w rzeczy w momencie jej wydania, która zmniejsza użyteczność rzeczy nie ze względu na cel wynikający z umowy sprzedaży, ale ze względu na cel wynikający ze zwyczajnego jej przeznaczenia”. Również w literaturze zaznacza się, iż „z istoty gwarancji wynika mianowicie, że ma ona zapewnić zdatność rzeczy do normalnego użytku, pojęcie wadliwości zatem nawiązuje do braku (zmniejszenia) tylko cech użytkowych, jakie rzecz powinna mieć zgodnie z normami i uzasadnionymi oczekiwaniami (E. Łętowska, Prawo umów konsumenckich, Warszawa 2002, s. 296)” 3
Uprawnień z tytułu gwarancji dochodzić należy od jej wystawcy (gwaranta) – którym może być sprzedawca albo producent. To, jakie uprawnienia przysługują kupującemu powinno wynikać z dokumentu gwarancji. Jeśli nie wynika, a została udzielona gwarancja co do jakości rzeczy sprzedanej, poczytuje się w razie wątpliwości, że gwarant jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, o ile wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w oświadczeniu gwarancyjnym.
Kto wykonuje uprawnienia wynikające z gwarancji, powinien dostarczyć rzecz na koszt gwaranta do miejsca wskazanego w gwarancji lub do miejsca, w którym rzecz została wydana przy udzieleniu gwarancji, chyba że z okoliczności wynika, iż wada powinna być usunięta w miejscu, w którym rzecz znajdowała się w chwili ujawnienia wady. Gwarant jest obowiązany wykonać swoje obowiązki w terminie określonym w treści oświadczenia gwarancyjnego, a gdy go nie określono - niezwłocznie, ale nie później niż w terminie czternastu dni, licząc od dnia dostarczenia rzeczy przez uprawnionego z gwarancji, oraz dostarczyć mu rzecz na swój koszt do miejsca wskazanego w zdaniu poprzednim. Niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy w czasie od wydania jej gwarantowi do jej odebrania przez uprawnionego z gwarancji ponosi gwarant.
Powyższe przepisy o gwarancji znajdują zastosowanie do umów zawartych od 25 grudnia 2014r., do umów zawartych przed ta datą zastosowanie znajdą przepisy sprzed nowelizacji
Zgodnie z art. 579 kodeksu cywilnego:
Art. 579. § 1. Kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji.
§ 2. Wykonanie uprawnień z gwarancji nie wpływa na odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi.
§ 3. Jednakże w razie wykonywania przez kupującego uprawnień z gwarancji bieg terminu do wykonania uprawnień z tytułu rękojmi ulega zawieszeniu z dniem zawiadomienia sprzedawcy o wadzie. Termin ten biegnie dalej od dnia odmowy przez gwaranta wykonania obowiązków wynikających z gwarancji albo bezskutecznego upływu czasu na ich wykonanie.
Oznacza to, iż kupujący ma możliwość zdecydowania, z którego reżimu odpowiedzialności sprzedawcy korzysta, przy czym „alternatywność wyboru nabywcy istnieje przez cały czas istnienia rękojmi i gwarancji i odnosi się do kwestii, w jakim reżimie nabywca będzie realizował uprawnienia dotyczące kolejno ujawniających się wad mających przyczynę tkwiącą w rzeczy albo istniejącą w momencie nabycia rzeczy. Decyzja wyboru reżimu w odniesieniu do każdej kolejnej konkretnej wady jest definitywna (A. Brzozowski (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. II, 2011, s. 327). Ujawnienie się w tej samej rzeczy nowych wad w przyszłości rodzi na nowo prawo wyboru między rękojmią a gwarancją (E. Łętowska, Każda wada z osobna, Rzeczpospolita 1997, nr 12, s. 11)” 4 .
Możliwe jest zatem dokonanie przez Pana wyboru, czy dochodzić będzie Pan swoich roszczeń z tytułu rękojmi, czy z gwarancji. Aby ustalić, która z tych dwóch podstaw jest bardziej korzystna, powinien Pan zapoznać się z treścią udzielonej Panu przez sprzedawcę gwarancji, uprawnienia kupującego bowiem wynikają z treści dokumentu gwarancji.
1 Gawlik Z., Komentarz do art. 556(1) Kodeksu cywilnego[w:] Kidyba A. (red.), Gawlik Z., Janiak A., KopaczyńskaPieczniak K., Kozieł G., Niezbecka E., Sokołowski T., Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część szczególna, LEX, 2014)
2Gawlik Z., Komentarz do art. 559 Kodeksu cywilnego[w:] Kidyba A. (red.)…
3 Gawlik Z., Komentarz do art.577 Kodeksu cywilnego [w:] Kidyba A. (red.), Gawlik Z., Janiak A., Kopaczyńska-Pieczniak K., Kozieł G., Niezbecka E., Sokołowski T., Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część szczególna, LEX, 2014)
4 Gawlik Z., Komentarz do art.579 Kodeksu cywilnego [w:] Kidyba A. (red.), Gawlik Z., Janiak A., Kopaczyńska-Pieczniak K., Kozieł G., Niezbecka E., Sokołowski T., Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część szczególna, LEX, 2014)
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?