Szkoda a odpowiedzialność wspólników spółki cywilnej

Odpowiedź prawnika: Szkoda a odpowiedzialność wspólników spółki cywilnej

W chwili obecnej prowadzą Państwo działalność gospodarczą na zasadzie spółki cywilnej. Spółka cywilna nie jest odrębnym podmiotem praw i obowiązków - podmiotami tymi są wszyscy wspólnicy spółki cywilnej. W przypadku powstania jakiegokolwiek zobowiązania (czy to z tytułu czynu niedozwolonego, czy to z tytułu niewłaściwego wykonania umowy) odpowiedzialność ponoszą wszyscy wspólnicy spółki cywilnej. Na podstawie art. 441 § 1 Kodeksu cywilnego odpowiedzialność wspólników spółki cywilnej za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym jest solidarna. Oznacza to, że osoba poszkodowana może według swego wyboru żądać od wszystkich wspólników, bądź od każdego z nich z osobna naprawienia szkody w całości. Jeżeli jeden ze wspólników naprawi szkodę w całości, może domagać się zwrotu części wypłaconego odszkodowania od pozostałych wspólników zależnie od okoliczności, a zwłaszcza od winy pozostałych wspólników oraz od stopnia, w jakim przyczynili się oni do powstania szkody. Wspólnik, który naprawił szkodę, za którą jest odpowiedzialny mimo braku winy, ma zwrotne roszczenie o zwrot pełnej kwoty wypłaconego odszkodowania, jeżeli ten właśnie wspólnik jest wyłącznie winny powstania szkody.
Inaczej wygląda odpowiedzialność za szkodę spowodowaną przez przedsiębiorcę będącego spółką z ograniczona odpowiedzialnością. Spółka z o. o. stanowi odrębny podmiot praw i obowiązków i wyłącznie spółka odpowiada za powstałe szkody. Wspólnicy spółki z o. o. nie ponoszą odpowiedzialności osobistej za zobowiązania spółki. Faktycznie ponoszą oni odpowiedzialność do wysokości kwoty wniesionego kapitału do spółki.Pytają Państwo też o zasadność zmiany formy prowadzenia
działalności gospodarczej. Jeżeli prowadzą Państwo działalność, która nie wymaga przypisanej prawem właściwej formy to forma spółki cywilnej jest  jak najbardziej dopuszczalna. Jeżeli jednak obawiają się Państwo skutków finansowych odpowiedzialności za ewentualną szkodę mogą Państwo rozważyć zmianę formy prowadzonej działalności gospodarczej.
Forma spółki cywilnej jest najprostszą formą prowadzenia działalności gospodarczej (oprócz jednoosobowej działalności gospodarczej), nie wiążącą się z wieloma formalnościami i obowiązkami ciążącymi na wspólnikach. Jednakże wspólnicy spółki cywilnej ponoszą pełną i nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki także z majątku osobistego. W przypadku konieczności wypłaty bardzo wysokiego odszkodowania może okazać się, że cały majątek wspólników spółki cywilnej nie wystarczy na wypłatę odszkodowania. Tej wady pozbawiona jest spółki z ograniczona odpowiedzialnością. Wspólnicy spółki z o. o. nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki z majątku osobistego. W przypadku konieczności wypłaty bardzo wysokiego odszkodowania ryzykują oni tym, że utracą środki pieniężne wniesione do spółki tytułem wpłat na kapitał zakładowy. Jest to więc bardzo istotne ograniczenie odpowiedzialności wspólników spółki z o. o. Jednakże należy pamiętać, że oprócz spółki bardzo surową odpowiedzialność za zobowiązania spółki mogą ponosić członkowie zarządu spółki z o. o. Członkowie zarządu ponoszą subsydiarną odpowiedzialność za spółkę, jeżeli nie jest ona w stanie spełnić swoich zobowiązań (postępowanie egzekucyjne wobec spółki okazało się bezskuteczne). Oczywiście członkowie zarządu mogą zwolnić się z tej odpowiedzialności, jeżeli dochowali wszelkich środków ostrożności, w związku z czym nie ponoszą odpowiedzialności za niewypłacalność spółki. Zgodnie z art. 299 Kodeksu spółek handlowych członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności za zobowiązania spółki, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody. Przepis ten ma zastosowanie głównie do roszczeń powstałych z tytułu czynności prawnej. Ryzyko powstania odpowiedzialności członków zarządu z tytułu obowiązku zapłaty odszkodowania nie jest  duże, aczkolwiek możliwe. W Państwa przypadku, jeżeli wspólnicy będą jednocześnie członkami zarządu spółki, może się okazać, że unikną Państwo odpowiedzialności jako wspólnicy spółki, ale mogą Państwo ponosić odpowiedzialność jako członkowie zarządu.

W tym miejscu możemy Państwu zaproponować przekształcenie spółki cywilnej w spółkę komandytową, gdzie jednym ze wspólników (komplementariuszem) jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. W spółce komandytowej istnieją dwa rodzaje wspólników: komandytariusze (którzy odpowiadają do wysokości wniesionych wkładów - sumy komandytowej) oraz komplementariusze (odpowiadają za zobowiązania bez ograniczenia). W takim przypadku powinni Państwo najpierw powołać do życia spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, w której wspólnikami będą wszyscy dotychczasowi wspólnicy spółki cywilnej, bądź tylko niektórzy z nich.
Po ostatniej nowelizacji Kodeksu spółek handlowych minimalny kapitał zakładowy spółki z o. o. obniżony został do kwoty 5.000 zł. Następnie nowo powołana spółka z o. o. przystępuje do istniejącej umowy spółki cywilnej. Co prawda w doktrynie prawa wyrażane są także poglądy, że nie jest możliwe przystąpienie do spółki cywilnej nowego wspólnika i konieczne jest rozwiązanie umowy spółki i zawarcie nowej umowy spółki pomiędzy dotychczasowymi wspólnikami spółki cywilnej oraz spółką z o. o., ale naszym zdaniem pogląd ten nie zasługuje na uwzględnienie i możliwe jest rozszerzenie składu osobowego istniejącej spółki cywilnej bez konieczności zawierania nowej umowy spółki cywilnej. Po przystąpieniu spółki z o. o. do spółki cywilnej następuje przekształcenie spółki cywilnej w spółkę komandytową, gdzie w roli komplementariusza wystąpi spółka z o. o. a w roli komandytariuszy dotychczasowi wspólnicy
spółki cywilnej (osoby fizyczne). Spółka komandytowa gdzie jednym ze wspólników (komplementariuszem) jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ma zalety spółki kapitałowej (brak odpowiedzialności osobistej wspólników za zobowiązania spółki) i zalety spółki osobowej (jednokrotne opodatkowanie dochodów spółki - w spółce kapitałowej opodatkowane są dochody spółki, a następnie dywidenda wypłacana wspólnikom).