Umowa przechowania a depozyt nieprawidłowy

Odpowiedź prawnika: Umowa przechowania a depozyt nieprawidłowy

Depozyt nieprawidłowy został uregulowany w art. 845 Kodeksu cywilnego. Uznawany jest albo za odmianę zwykłej umowy przechowania, instytucję odrębną od umowy pożyczki, albo odrębny typ umowy nazwanej. Uznaje się również, że depozyt nieprawidłowy (przechowanie nieprawidłowe) jest umową szczególnego rodzaju, zawierającą elementy przechowania i pożyczki. Przedmiotem depozytu nieprawidłowego mogą być wyłącznie pieniądze lub rzeczy oznaczone tylko co do gatunku. Osoba biorąca pieniądze (rzecz) do depozytu nieprawidłowego ma obowiązek oddać taką samą ilość pieniędzy (rzeczy), ale niekoniecznie tę samą.

Depozyt nieprawidłowy ma miejsce wtedy, gdy z przepisów szczególnych albo z umowy lub okoliczności wynika, że przechowawca może rozporządzać oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku. Do przyjęcia depozytu nieprawidłowego nie jest konieczne wyraźne zastrzeżenie tego w umowie, niemniej dla zastosowania art. 845 Kodeksu konieczne jest ustalenie, że przechowawca uprawniony został do rozporządzania oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub rzeczami oznaczonymi co do gatunku. Upoważnienie do rozporządzania oddanymi na przechowanie pieniędzmi jest dla bytu umowy depozytu nieprawidłowego konieczne - sam fakt oddania na przechowanie pieniędzy nie tworzy bowiem jeszcze stosunku depozytu nieprawidłowego z prawem rozporządzania nimi. Przechowawca "nieprawidłowy" nabywa na własność przedmiot depozytu i może nim rozporządzać tak, jak w umowie pożyczki. Depozyt nieprawidłowy różni się jednak od pożyczki tym, że jest zawierany w interesie składającego. Nie można utożsamiać depozytu nieprawidłowego z pożyczką. Depozyt nieprawidłowy może być odpłatny lub nieodpłatny.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. j) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) podatkowi podlegają umowy depozytu nieprawidłowego. Zgodnie z dalszymi przepisami wskazanej ustawy obowiązek podatkowy ciąży przy umowie depozytu nieprawidłowego - na przechowawcy. Podstawę opodatkowania stanowi przy umowie depozytu nieprawidłowego - kwota depozytu. Stawka podatku wynosi od umowy depozytu nieprawidłowego 2 %. Podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika.

Niestety interpretacje organów podatkowych czy też wyroki sądów nie dają odpowiedzi, czy w opisanym stanie faktycznym mamy do czynienia z depozytem nieprawidłowym (podlegającym opodatkowaniu PCC) czy też z umową przechowania (bez PCC). Faktycznie jednak, skoro środki zgromadzone na rachunku bankowym zmniejszają chwilowe zadłużenie przechowującego wobec banku, organy podatkowe mogą twierdzić, że pieniądze są używane przez przechowawcę.