Urlop bezpłatny a wypowiedzenie stosunku pracy

Odpowiedź prawnika: Urlop bezpłatny a wypowiedzenie stosunku pracy

Cechą charakterystyczną urlopu bezpłatnego jest to, że pracownik jest zwolniony od obowiązku świadczenia pracy, a pracodawca jest zwolniony od wypłacania wynagrodzenia. Aby uzyskać urlop bezpłatny, konieczny jest pisemny wniosek pracownika, decyzję co do udzielenia takiego urlopu podejmie pracodawca. Brak jest ograniczeń co do czasu trwania takiego urlopu. Jeśli urlop bezpłatny ma trwać dłużej niż 3 miesiące, wtedy dopuszczalne jest zawarcie zastrzeżenia, że można odwołać pracownika z urlopu z ważnych przyczyn (dopuszcza się zawarcie takiego zastrzeżenia nawet w formie ustnej).

Dopuszczalne jest podjęcie, w okresie urlopu bezpłatnego u jednego pracodawcy, zatrudnienia u innego pracodawcy (często w takim celu pracownik korzysta z urlopu bezpłatnego). Do podjęcia pracy u innego pracodawcy, nie są wymagane dokumenty od aktualnego pracodawcy, bowiem nowy pracodawca we własnym zakresie będzie musiał Pana przeszkolić i skierować na badania. Ponadto aktualny pracodawca nie wystawi Panu świadectwa pracy, bowiem stosunek pracy u tego pracodawcy trwa nadal.

Zasadą jest, że w trakcie urlopu bezpłatnego wypowiedzenie umowy o pracę jest niedopuszczalne, jednak przepisy prawa przewidują od tej zasady pewne wyjątki. Wypowiedzenie jest dopuszczalne w razie ogłoszenia likwidacji lub upadłości pracodawcy. Możliwe jest rozwiązanie stosunku pracy na mocy wzajemnego porozumienia stron albo z winy pracodawcy lub pracownika.

Ponadto zwracamy Pana uwagę na fakt, że jeżeli uczynione zostało zastrzeżenie o możliwości odwołania pracownika z urlopu bezpłatnego, to jeśli nie stawi się Pan do pracy, wtedy będzie możliwe wypowiedzenie takiej umowy albo jej rozwiązanie z Pana winy.

W zakresie szkoleń oraz ich finansowania przez pracodawcę obowiązuje Pana oraz pracodawcę Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 października 1993 roku w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych. Zgodnie bowiem ze znowelizowanymi regulacjami w tej materii do pracowników, którzy rozpoczęli podnoszenie kwalifikacji zawodowych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej (Ustawa o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 1998.21.94), stosuje się dotychczasowe przepisy regulujące zasady i warunki podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracowników.

Zgodnie z par. 6 pkt 1 powoływanego wyżej rozporządzenia pracodawca w zakresie podnoszenia kwalifikacji zawodowych zawiera z pracownikiem umowę określającą wzajemne prawa i obowiązki stron. Natomiast zasady zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę w związku ze szkoleniem pracownika reguluje par. 6 pkt 2 rozporządzenia. Zgodnie z jego treścią pracownik, który otrzymał od zakładu pracy świadczenia (opłaty za semestr, koszty przejazdów, koszty pomocy naukowych) w trakcie nauki lub po jej ukończeniu w terminie określonym w umowie, nie dłuższym niż 3 lata:

1) rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem,

2) z którym zakład rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy,

3) którego stosunek pracy wygaśnie wskutek porzucenia pracy (przy czym obecnie porzucenie pracy nie stanowi przesłanki wygaśnięcie stosunku pracy a tym samym porzucenie pracy będzie przesłanką rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia).

jest obowiązany do zwrotu kosztów poniesionych przez zakład pracy na jego naukę w wysokości proporcjonalnej do czasu pracy po ukończeniu nauki lub czasu pracy w czasie nauki, chyba że zakład pracy odstąpi od żądania zwrotu kosztów w części lub w całości.

Tym samym należy uznać, że umowa, w której pracodawca zobowiązuje Pana do zwrotu poniesionych w związku z podnoszeniem kwalifikacji kosztów jest ważna w zakresie, w którym nakłada obowiązek proporcjonalnego zwrotu świadczonych przez niego kwot. Umowa, która statuuje obowiązek zwrotu całości kwoty będzie z mocy art. 18 par. 2 Kodeksu pracy nieważna w tym zakresie i zastosowanie znajdą wspomniane wyżej regulacje z rozporządzenia.

To samo tyczy się kwestii zobowiązania do zwrotu kosztów w przypadku przejścia na urlop bezpłatny. Powoływany wyżej par. 6 pkt 2 rozporządzenia zawiera zamknięty katalog przesłanek, które upoważniają pracodawcę do żądania zwrotu świadczeń. Przejście na urlop bezpłatny nie jest tam wymieniony więc w tym zakresie sytuacja będzie analogiczna jak w wyżej opisanej kwestii wielkości roszczeń pracodawcy.

Wobec powyższego należy podkreślić, w jeżeli prze końcem 3 letniego okresu związania umową rozwiąże Pan stosunek pracy za wypowiedzenie albo pracodawca dokona rozwiązania bez wypowiedzenia (tzw. zwolnienie dyscyplinarne) – będzie Pan zobowiązany do zwrotu kosztów podnoszenia kwalifikacji w wymiarze proporcjonalnym do okresu pozostającego do końca czasu związania przedmiotową umową.