Ustalenie istnienia stosunku prawnego przez sąd
Pytanie:
"Mój problem jest następujący. Przed trzema laty umówiłem się (ustnie) ze stolarzem na wykonanie między innymi schodów ażurowych, samonośnych, drewnianych w moim nowobudowanym domu. W lipcu 2006 r. przekazałem drewno na wykonanie zamówienia. Nie spisałem protokołu przekazania ilości materiału. W zakres zamówienia wchodziło także wykonanie drzwi wejściowych do budynku (zrealizowano jesienią 2006 r.) oraz obrobienie drewnem stopni w salonie. W lutym tego roku zażądał wpłaty 2000 zł na dodatkowy materiał. Tamten był podobno częściowo niezdatny do wykorzystania, przy czym nie okazał ani nie zwrócił tego drewna. Schody miały zostać wykonane z końcem marca 2007 r. Realizacja schodów opóźniała się. Z końcem lipca 2007 r. schody były gotowe (według deklaracji stolarza), ale stolarz zażądał ode mnie zapłaty całości kwoty umówionej przed ich zabudowaniem w moim domu. Nadmieniam że za wykonane już drzwi płaciłem po wykonaniu (stolarz pamięta to inaczej). W toku prowadzonej korespondencji udało się potwierdzić na piśmie fakt podjęcia się przez niego tego zlecenia, przyjęcia materiału, kwoty 2000 zł oraz że wykończenie stopni w salonie jest ujęte w jego wynagrodzeniu. W jednym ze swoich pism uzależnił zabudowanie schodów od: a) zapłaty całości umówionej kwoty przed montażem (wydzielając pewną symboliczna kwotę za montaż płatną po zamontowaniu na co w ogóle się nie umawialiśmy) b) podpisania umowy Wezwałem go do podpisania umowy. Na spotkanie się stawił ale umowy nie podpisał. Po tygodniu ja stawiłem się u niego gdzie zaproponował swoją wersję umowy skrajnie dla mnie niekorzystną. Żąda w niej mimo podpisania umowy, zapłaty za nie przed zabudowaniem schodów w dniu ich jakościowego i technicznego odbioru na warsztacie, plus symboliczna kwota za montaż po zabudowaniu. Jakby rozgranicza usługę na wykonanie schodów i na ich montaż. Argumentuje, że schody to tak jak mebel ogląda się, płaci i stawia. Ja stoję na stanowisku, że schody to istotny element konstrukcyjny budynku a nie mebel. I jako takie mogę ocenić je dopiero po zabudowaniu np. gabaryty czy mieszczą się w klatce schodowej, czy nie skrzypią czy da się je w ogóle zamocować, a nie przy tymczasowym montażu na warsztacie. Jednym słowem sytuacja wygląda tak: Stolarz ma schody. Ja czekam na te schody. Ja nie chcę kupować przysłowiowego. On nie chce ryzykować że mu nie zapłacę. Między nami jest totalny brak zaufania. Czy istnieje możliwość złożenia pozwu do sądu o ustalenie treści umowy? "
Odpowiedź prawnika: Ustalenie istnienia stosunku prawnego przez sąd
Zgodnie z art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Oznacza to, że w razie wątpliwości co do istnienia bądź nieistnienia określonego stosunku prawnego, bądź treści tego stosunku prawnego, strona która ma w tym interes prawny może zwrócić się do sądu z powództwem o ustalenie.
Nie oznacza to jednak generalnego upoważnienia strony stosunku prawnego do zwracania się do sądu w celu interpretacji postanowień umownych. Strona może zwrócić się do sądu celem rozstrzygnięcia konkretnego problemu, który wyłonił się w związku z możliwością różnego interpretowania postanowień umowy łączącej strony. Za zasadnością takiego poglądu wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 8 marca 1986 r. sygn. akt III CZP 10/86, gdzie Sąd Najwyższy dopuścił możliwość wyjaśnienia rzeczywistej woli stron umowy na podstawie art. 189 kpc. Co prawda stan faktyczny dotyczy niewłaściwie opisanej w umowie nieruchomości, ale sens orzeczenia i jego sentencja sprowadza się do przyznania przez Sąd Najwyższy uprawnienia dla stron wszelkich innych umów, także zobowiązaniowych, do występowania z powództwem o ustalenie treści umowy.
Ponadto dla wystąpienia do sądu z takim powództwem konieczne jest wykazanie interesu prawnego, który przemawia za koniecznością rozpatrzenia przez sąd tej kwestii. Interes prawny należy rozumieć szeroko. Powód może domagać się ustalenia stosunku prawnego, gdy istnieje niepewność co do wzajemnych praw i obowiązków stron umowy, a tym samym strony nie mogą spełnić świadczenia ze względu na brak precyzyjnego określenia przedmiotu świadczenia. W takim przypadku sądowe dochodzenie wykonania świadczenia może okazać się przedwczesne i najskuteczniejszym sposobem na określenie wzajemnych praw i obowiązków stron umowy będzie określenie ich w wyroku sądowym wydanym na podstawie powództwa z art. 189 kpc. Tylko w ten sposób strony mogą usunąć stan niepewności co do przedmiotu świadczenia i rozwiązać stosunek prawny poprzez spełnienie świadczenia zgodnie z jego treścią określoną w wyroku.
Strona umowy może także wystąpić z roszczeniem o zasądzenie przez sąd w wyroku obowiązku wykonania spornego roszczenia. W ramach rozpatrywania sporu, jeżeli treść umowy nie będzie dla sądu wystarczająco jasna, sąd dokona interpretacji treści umowy i ustali wzajemne świadczenia stron umowy, zasądzając je w wyroku. W ten sposób strona uzyska tytuł egzekucyjny, na podstawie którego będzie mogą dochodzić wykonania przez drugą stronę świadczenia, a jednocześnie sąd dokona ustalenia spornych postanowień umownych.
Zespół prawników
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?