Utrudnianie korzystania z własności

Odpowiedź prawnika: Utrudnianie korzystania z własności

Prawo własności jako prawo rzeczowe skuteczne jest wobec wszystkich innych podmiotów, to znaczy z uprawnieniem właściciela do korzystania z przedmiotu własności towarzyszy obowiązek powstrzymania się innych od naruszania tego prawa. Prawo cywilne zna dwie drogi ochrony własności w przypadku naruszeń. Ochronę negatoryjną (oparta na prawie własności) oraz posesoryjną (opartą na posiadaniu).

Posiadanie jest stanem faktycznym, który można określić jako rodzaj władztwa nad rzeczą. Dla posiadania nie jest ważne to, czy wykonuje go rzeczywiście uprawniony (tj. czy posiadacz ma rzeczywiście jakieś prawo do rzeczy).Ochrona posiadania opiera się przede wszystkim na zakazie samowolnego naruszania posiadania. W celu realizacji tego zakazu prawo przewiduje: ochronę przez samego posiadacza oraz ochronę w drodze sądowej. Ochrona przez samego posiadacza może przybrać postać:

• obrony koniecznej (następuje w celu odparcia naruszenia posiadania a użyte środki muszą być w należytej proporcji do celu jaki ma zostać osiągnięty) - mówi o tym art. 343 paragraf 1 k.c.

• dozwolonej samopomocy (samemu podejmuje się działanie w celu niezwłocznego przywrócenia naruszonego posiadania, ale już po naruszeniu. W celu niezwłocznego przywrócenia posiadania nieruchomości nie można użyć przemocy. Stanowi on wyjątek od ogólnej reguły, polegającej na zakazie wszelkiej samopomocy, i już z tego względu nie może być interpretowany rozszerzająco. Z przepisu tego wynika, że dopuszczalne jest wprawdzie przywrócenie własnym działaniem stanu poprzedniego, jednakże pod warunkiem, że między naruszeniem posiadania a przywróceniem do stanu poprzedniego upłynął krótki czas.

  W odniesieniu do posiadacza nieruchomości ustawodawca wymaga działania „niezwłocznego". Oczywiście zastosowane środki muszą pozostać w odpowiedniej proporcji do celu, jaki ma zostać osiągnięty. Należy więc pamiętać o zachowaniu proporcji środków obrony do naruszenia, mając także na uwadze wielkość szkody i możliwość jest zapobiegnięcia. Ochrona samego posiadacza ma charakter wyjątkowy i łatwo przekroczyć jej dopuszczalne granice.

   

Działania pozaprawne mogą polegać zaś na postawieniu szlabanu (o ile jest taka możliwość) i zamknięcie go w taki sposób, by tylko osoby uprawnione miały możliwość wjazdu.

Z ochrony sądowej natomiast posiadacz może skorzystać w każdym wypadku naruszenia posiadania. Przysługuje mu ona wtedy, gdy inna osoba naruszyła samowolnie jego posiadanie. Naruszenie to może mieć dwojaką postać: pozbawienia posiadania lub zakłócenia posiadania. Stosownie do tego również roszczenia posesoryjne (żądanie przywrócenia posiadania i zaniechania jego naruszeń) mogą mieć także dwojaką postać: mogą być roszczeniami o przywrócenie stanu poprzedniego lub o zaniechanie naruszeń (żądanie wydania zakazu przejeżdżania przez działkę posiadacza). Wnieść pozew może tylko posiadacz w terminie 1 roku od chwili naruszenia posiadania. Pozwanym może być natomiast ten, kto dopuścił się naruszenia, jak i ten, na którego korzyść nastąpiło naruszenie posiadania. Postępowanie sądowe w sprawach o naruszenie posiadania (postępowanie posesoryjne) jest bardzo uproszczone, ponieważ sąd bada jedynie ostatni stan spokojnego posiadania i fakt jego naruszenia.

Ochrona własności natomiast przewidziana jest w art 222 k.c. Art. 222 chroni prawo własności za pomocą dwóch roszczeń, których odrębność wynika z rodzaju dokonanego naruszenia. Pierwsze z nich, zwane roszczeniem wydobywczym albo windykacyjnym, powstaje w razie bezprawnego pozbawienia właściciela posiadania rzeczy. Drugie, zwane roszczeniem o zakazanie naruszeń albo negatoryjnym, powstaje w razie innego bezprawnego wkroczenia w sferę uprawnień właściciela. Roszczenie negatoryjne zmierza do zakazania naruszycielowi określonego zachowania się na przyszłość, jeżeli towarzyszące okoliczności wskazują na to, że naruszenia mogą się powtarzać.

W przeciwieństwie do ochrony posesoryjnej, sąd bada na tej drodze tytuł prawny do rzeczy.