Dziedziczenie środków na rachunku bankowym

Odpowiedź prawnika: Dziedziczenie środków na rachunku bankowym

Zasady dziedziczenia środków zgromadzonych na rachunku bankowym (lokacie) są uregulowane w Prawie bankowym i Kodeksie cywilnym. Wnioskując a contrario z art. 55 ust. 2 i 56 ust. 5 pr. bank., środki zgromadzone na tych rachunkach wchodzą w skład spadku. Tym samym, do dziedziczenia tych środków znajdą zastosowanie ogólne przepisy dotyczące dziedziczenia zawarte w kodeksie cywilnym. Wydaje się przy tym, że zgodnie z domniemaniem z art. 43 § 1 k.r.o. stosowanym w drodze analogii, do spadku wejdzie połowa środków zgromadzonych na rachunku bankowym. Możliwy jest również inny podział środków, np. na mocy orzeczenia sądu zapadłego w postępowaniu z powództwa o ustalenie z art. 189 k.p.c.

Zgodnie z art. 51a pkt 1 pr.bank. w przypadku rachunku wspólnego prowadzonego dla osób fizycznych, o ile umowa rachunku bankowego nie stanowi inaczej, każdy ze współposiadaczy rachunku może dysponować samodzielnie środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku. Jest to tzw. konstrukcja rachunku rozłącznego. Zgromadzone na rachunku wspólnym środki pieniężne objęte są wspólnością łączną. Dlatego też bank nie może uzależniać dokonania dyspozycji współposiadacza od wykazania, że przysługuje mu prawo do określonej części wkładu. W literaturze podkreśla się, że jest to sprawa pomiędzy współposiadaczami. W związku ze śmiercią jednego ze współposiadaczy rachunku, wspólność łączna przekształca się we współwłasność ułamkową. Odpowiada to konstrukcji tzw. rachunku łącznego, do którego należy stosować przepisy dotyczące wspólności majątku spadkowego oraz działu spadku. Tym samym należałoby stosować art. 1036 k.c., zgodnie z którym, zarówno pierwotny współposiadacz rachunku jak i spadkobierca dotychczasowego współposiadacza musieliby uzyskać zgodę pozostałych uprawnionych do rachunku, jeśli by chcieli dysponować środkami zgromadzonymi na tym rachunku.

Wysokość kwoty gwarancyjnej wypłacanej przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny jest uzależniona od terminu, kiedy nastąpiło spełnienie warunku gwarancji (np. dzień złożenia do sądu wniosku o ogłoszenie upadłości banku). Jeśli bowiem ziszczenie tego warunku nastąpiło przed śmiercią współposiadacza, którego jedynym spadkobiercą jest drugi współposiadacz, to każdemu z tych współposiadaczy przysługuje wierzytelność względem BFG do wysokości 100 tys. euro. Ta wierzytelność wchodzi w skład spadku. Tym samym efektywne ubezpieczenie środków na rachunku bankowym opiewa na kwotę nie większą  niż 200 ty. euro. Jeśli natomiast, ziszczenie się warunku gwarancji nastąpiło po śmierci współposiadacza, to jedynym deponentem środków pieniężnych na rachunku bankowym w chwili spełnienia się warunku, jest ten posiadacz. Z chwilą otwarcia spadku (z chwilą śmierci spadkodawcy) nabywa on bowiem prawa majątkowe wchodzące w jego skład. Zatem przysługuje mu wierzytelność względem BFG tylko do wysokości 100 tys. euro (art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym).