Zaciągnięcie kredytu przez ubezwłasnowolnionego

Odpowiedź prawnika: Zaciągnięcie kredytu przez ubezwłasnowolnionego

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż osoba, która dokonała czynności prawnej była ubezwłasnowolniona całkowicie. W takim przypadku zastosowanie znajdzie art. 14 kodeksu cywilnego, który stanowi:

§ 1. Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna.

§ 2. Jednakże gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.

Nieważność czynności dokonanej przez osobę niemającą zdolności do czynności prawnych należy do tzw. nieważności bezwzględnych; może powoływać się na nią każda zainteresowana osoba, nie może być ona konwalidowana (potwierdzona w późniejszym czasie przez opiekuna) i sąd musi ją uwzględniać z urzędu. W takim wypadku strony powinny zwrócić wszystko, co sobie nawzajem świadczyły.

W przypadku, gdyby jednak zapadł wyrok niekorzystny dla ubezwłasnowolnionego całkowicie (nie tyle o zwrot uzyskanego kredytu ale przykładowo o odsetki kredytowe) i zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne zastosowanie znajdzie art. 824 § 1 k.p.c., który wskazuje, że postępowanie egzekucyjne umarza się w całości lub części z urzędu:

1) jeżeli okaże się, że egzekucja nie należy do organów sądowych;

2) jeżeli wierzyciel lub dłużnik nie ma zdolności sądowej albo gdy egzekucja ze względu na jej przedmiot lub na osobę dłużnika jest niedopuszczalna;

3) jeżeli jest oczywiste, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych.

Brak zdolności sądowej może mieć charakter pierwotny albo następczy. W obu przypadkach może być usuwalny albo nieusuwalny. Organ egzekucyjny, stwierdzając brak zdolności sądowej, powinien przede wszystkim ocenić, jaki jest jej charakter oraz jakiego podmiotu dotyczy, od prawidłowej bowiem w tym zakresie oceny zależą dalsze czynności i decyzje. W przypadku natomiast stwierdzenia nieusuwalnego braku zdolności sądowej organ egzekucyjny powinien od razu umorzyć postępowanie. Po usunięciu braku w zakresie zdolności sądowej stronie, jej przedstawicielowi ustawowemu i kuratorowi przysługują środki zaskarżenia stosownie do art. 818 § 2 w stosunku do czynności organu egzekucyjnego, które dokonane zostały w czasie, gdy strona była pozbawiona należytej reprezentacji.

Ponadto dłużnikowi przysługuje merytoryczny środek obrony przed egzekucją, chodzi tutaj o powództwo przeciwegzekucyjne. Zgodnie z art. 840 k.p.c., dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli:

1) przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;

2) po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie;

3) małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787, wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.