Żądanie unieważnienia intercyzy
Pytanie:
"W 02.2002 wpłynął pozew o zapłatę. 03.2002 pozwany - dłużnik zawiadamia prokuratora o popełnieniu przestępstwa sfałszowania umowy pożyczki. 06.2003 umorzenie dochodzenia wobec stwierdzenia, że czynu tego nie popełniono. 07.2003 wznowienie sprawy o zapłatę. 08.2003 podpisanie intercyzy przez pozwanego-dłużnika znoszącego wspólność w jego małżeństwie. 09.2003 postanowienie sądu o zgodnym podziale majątku dorobkowego dłużnika i jego żony i przeznaczeniem go na wyłączną własność żony. 12.2003 wyrok w sprawie o zapłatę - pozwany-dłużnik zobowiązany do zwrotu dochodzonej kwoty wraz z odsetkami umownymi. 02.2004 nadanie wyrokowi klauzuli wykonalności. 03.2004 egzekucja komornicza nieskuteczna. Dłużnik nie posiada majątku. Żona dłużnika przedstawia postanowienie sądu z 09.2003- całość poprzednio wspólnego majątku stanowi jej własność. Czy można uzyskać klauzulę wykonalności p-ko małżonkowi dłużnika, gdy podpisał on intercyzę gdy wierzytelność już istniała? Czy można w tym przypadku uzyskać zaspokojenie wierzytelności z majątku będącego obecnie własnością żony dłużnika, występując z pozwem p-ko małżonce dłużnika o uznanie czynności wyłączenia małżeńskiej wspólności ustawowej małżonków /dłużnika i jego żony/ za bezskuteczną wobec powoda oraz przeprowadzenie egzekucji z majątku /nieruchomości/ stanowiących obecnie własność żony dłużnika? Jak się ma do powyższych pytań zapis art. 58kc - Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna."
Odpowiedź prawnika: Żądanie unieważnienia intercyzy
Zgodnie z art. 47 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, małżonkowie mogą w drodze umowy wspólność majątkową rozszerzyć, wyłączyć lub ograniczyć. Jednak w stosunku do wierzycieli, małżonkowie mogą powoływać się na umowę znoszącą wspólność majątkową tylko wtedy, gdy zwarcie przez małżonków umowy majątkowej oraz jej rodzaj były wierzycielom znane przed powstaniem wierzytelności. Wierzyciele, którzy nie wiedzieli o zawarciu umowy małżeńskiej lub gdy umowa została zawarta po powstaniu wierzytelności, objęci są szczególną ochroną, przejawiającą się tym, że w stosunku do niech tratuje się, tak jakby umowa małżeńska nie została w ogóle zawarta i nadal obowiązuje małżonków wspólność majątkowa (patrz Postanowienie SN z dnia 28 lipca 1998 r. II CKU 34/98 (Monitor Prawniczy - Zestawienie Tez 2000/2 str. 114). Nadto przytoczyć w tym miejscu należy Uchwałę SN z dnia 3 kwietnia 1980 r. III CZP 13/80 (OSNCP 1980/7-8 poz. 140), w której Sąd Najwyższy stwierdził, iż: „nie stanowi przeszkody do nadania tytułowi egzekucyjnemu, wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim, klauzuli wykonalności także przeciwko jej małżonkowi, z ograniczeniem jednak jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową (art. 787 kpc), okoliczność, że po powstaniu wierzytelności małżonkowie umownie wyłączyli wspólność ustawową”. Zatem wydaje się, iż nie ma przeszkód do tego, aby sąd nadał klauzulę wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika, ograniczając odpowiedzialność do majątku, który stanowiłby dorobek wspólny małżonków. Wydaje się, iż w zaistniałej sytuacji nie jest możliwe, zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego ( wyrok Sądu Najwyższego Izba Cywilna, III CRN 40/95 ), skorzystanie z tzw. skargi pauliańskiej, służącej do uznania za bezskuteczną wobec wierzyciela czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z osobami trzecimi. Co do treści i wykładni artykułu 58 kodeksu cywilnego istnieje w doktrynie i orzecznictwie wiele wątpliwości i rozbieżności. W związku z tym, to czy na jego podstawie intercyza zostanie uznana za nieważną zależeć będzie tylko od tego, jaką interpretację przyjmie sąd i czy uzna ją, na podstawie całokształtu okoliczności, za zmierzającą do obejścia prawa. Teoretycznie możliwość taka nie jest wykluczona.
Michał Włodarczyk
Radca prawny
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?