Żądanie zasądzenia kosztów procesowych w postępowaniu o podział majątku

Odpowiedź prawnika: Żądanie zasądzenia kosztów procesowych w postępowaniu o podział majątku

Ponieważ sprawa o podział majątku wspólnego rozpoznawana jest w trybie postępowania
nieprocesowego nie obowiązuje zasada, zgodnie z którą jedna ze stron może domagać się
zasądzenia kosztów wynajęcia adwokata od strony przeciwnej. W procesie bowiem strona
przegrywająca sprawę jest obowiązana zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne
do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (a do tych zalicza się m. in. wynagrodzenie
adwokata). Jeśli natomiast chodzi o postępowanie nieprocesowe, to generalną zasadą jest
ponoszenie przez każdego uczestnika kosztów postępowania związanych ze swoim udziałem
w sprawie. Wynika to z przepisu art. 520 kodeksu postępowania cywilnego. Z § 2 tego przepisu
wynika, że jeśli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania lub ich
interesy są sprzeczne sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go
na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych
przez uczestników. Ponadto, z § 3 art. 520 wynika, że w przypadku, gdy interesy uczestników są
sprzeczne, sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone
obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika. W przypadku
postępowania nieprocesowego ewentualny zwrot poniesionych kosztów uzależniony jest jedynie
od decyzji sądu.

Powyższe rozważania potwierdza Jacek Gudowski w „Kodeks postępowania cywilnego.
Komentarz. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze. Część druga, Postępowanie
zabezpieczające" Warszawa 2009 LexisNexis:
„Zgodnie z tą zasadą, mającą zastosowanie także w sprawach wszczętych przez sąd z urzędu,
każdy uczestnik postępowania ponosi koszty związane ze swym udziałem w sprawie, co oznacza,
że obciążają go koszty tej czynności, której sam dokonał, oraz czynności podjętej (np. przez sąd)
w jego interesie. Tak więc, przykładowo, uczestnik poniesie koszty zastępstwa, jeśli udzielił
pełnomocnictwa procesowego adwokatowi, koszty dojazdu do sądu, opłaty sądowe związane
z pismem, które wnosi, jak też - jeżeli jest np. wnioskodawcą w sprawie o stwierdzenie
zasiedzenia nieruchomości - koszty opinii biegłego do spraw geodezji. Pomijając wyjątki
przewidziane w art. 520 § 2 i 3, koszty poniesione przez uczestników związane z ich udziałem
w sprawie nie podlegają wzajemnemu rozliczeniu (zwrotowi)".

Zazwyczaj w takich sprawach uczestnicy ponoszą po połowie koszty opłaty sądowej, opinii
biegłych itp. Po zakończeniu sprawy ten małżonek, który nie był wnioskodawcą powinien oddać
połowę opłaty drugiemu, który składając wniosek, musiał ją uiścić w całej wysokości.
„Rozstrzygając o zasadach poniesienia przez strony kosztów postępowania, sąd określa, kto,
w jakiej części, i w jakim zakresie ponosi te koszty. Przez określenie „zasady poniesienia", użyte
w art. 108, należy zatem rozumieć wskazanie, kto i względem kogo zostaje obarczony (obciążony)
obowiązkiem zapłaty kosztów postępowania oraz jakiego zakresu (części) ten obowiązek dotyczy. Sąd może tu posługiwać się ułamkami lub procentami albo używać innych uogólniających sformułowań"- tak J. Gudowski op. cit.
Wskazuje się przy tym, że „jeżeli w chwili składania wniosku o podział majątku wspólnego nie
został przedstawiony zgodny projekt podziału tego majątku, lecz w toku postępowania strony
zawarły ugodę przed sądem, możliwy jest zwrot połowy opłaty uiszczonej od wniosku na
podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. c. Oznaczać to będzie zwrot kwoty 500 zł tytułem połowy
uiszczonej opłaty. Zgłoszenie już we wniosku zgodnego projektu podziału majątku wspólnego jest
zatem traktowane bardziej preferencyjnie (jeśli chodzi o wysokość opłaty) niż później zawarta
ugoda sądowa" (tak K. Gonera w „Komentarzu do ustawy o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych", Warszawa 2008, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis).