Zadatek a odszkodowanie

Odpowiedź prawnika: Zadatek a odszkodowanie

Zgodnie z art. 394, w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Strony nie musiały więc zawierać w umowie postanowienia o stosowaniu tego przepisu, gdyż jego zastosowanie wynika z ogólnych zasad prawa cywilnego, które stosuje się do wszelkich umów, jeżeli co innego z umów tych nie wynika. Skutki zadatku mogą być określone w różny sposób. Obecnie, w kodeksie cywilnym, danie zadatku ma tylko ten skutek, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. W kodeksie zobowiązań, funkcje zadatku łączono z funkcją odszkodowawczą (at. 74 k. z. stanowił, że zadatek...zastępuje odszkodowanie). Obecnie, pierwszorzędne znaczenie mają postanowienia umowy. Aby nadać typowo odszkodowawczy charakter zadatkowi tak, aby w przypadku niewykonania umowy przez jedną ze stron obowiązek odszkodowawczy ograniczyć tylko do utraty danego zadatku, należy postanowienie takie zawrzeć bezpośrednio w umowie. Jeżeli takiego zastrzeżenia w umowie nie zawarto, zadatek bedzie pełnił tylko funkcje określoną w art. 394, co nie wyłącza możliwości domagania się odszkodowania. Należy zaznaczyć, że możliwość ustanowienia kary umownej przysługuje tylko w przypadku zobowiązania niepieniężnego. W analizowanym przypadku zobowiązanie ma charakter niepieniężny, gdyż dotyczy zawarcia umowy przyrzeczonej. Możliwość zawarcia w umowie postanowień o ustanowieniu kary umownej jest niezależna od postanowień dotyczących zadatku. Podsumowując, zadatek będzie miał znaczenie odszkodowania wówczas, gdy strony wyraźnie ten skutek zaznaczą w umowie.