Zajęcie wierzytelności Urzędu Skarbowego

Odpowiedź prawnika: Zajęcie wierzytelności Urzędu Skarbowego

W zadanym pytaniu pojawia się problem skuteczności zajęcie komorniczego. W tym przedmiocie należy rozważyć: czy zajęciu mogą podlegać wierzytelności przyszłe czy tylko te już istniejące. Problem rozpatrywany jest w kontekście art. 896 k.p.c.:

Art. 896. § 1. Do egzekucji z wierzytelności komornik przystępuje przez jej zajęcie. W celu zajęcia komornik:

1)   zawiadomi dłużnika, że nie wolno mu odbierać żadnego świadczenia ani rozporządzać zajętą wierzytelnością i ustanowionym dla niej zabezpieczeniem;

2)   wezwie dłużnika wierzytelności, aby należnego od niego świadczenia nie uiszczał dłużnikowi, lecz złożył je komornikowi lub do depozytu sądowego.

§ 2. Jednocześnie z zajęciem wierzytelności komornik wezwie jej dłużnika, aby w ciągu tygodnia złożył oświadczenie:

1)   czy i w jakiej wysokości przysługuje dłużnikowi zajęta wierzytelność, czy też odmawia zapłaty i z jakiej przyczyny;

2)   czy inne osoby roszczą sobie prawa do wierzytelności, czy i w jakim sądzie lub przed jakim organem toczy się lub toczyła się sprawa o zajętą wierzytelność oraz czy i o jakie roszczenia została skierowana do zajętej wierzytelności egzekucja przez innych wierzycieli.

Słusznie wskazuje Henryk Pietrzykowski w Komentarzu do art. 896 Kodeksu postępowania cywilnego, że zajęcie wierzytelności na podstawie art. 896 obejmuje tylko wierzytelność istniejącą. Nie ulega wątpliwości, iż wierzytelność istniejąca to wierzytelność konkretna, osadzona w ramach określonego stosunku zobowiązaniowego pomiędzy zindywidualizowanymi podmiotami, mająca sprecyzowaną treść. Oczywiste jest zatem, że tylko tak skonkretyzowana wierzytelność może być - w świetle art. 896 - przedmiotem egzekucji.  Wskazuje się, że do zajęcia tej wierzytelności dochodzi jedynie wtedy, gdy zindywidualizowana jest ona w sposób, który nie wywołuje wątpliwości, że o tę wierzytelność chodzi. Powyższe potwierdza wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 sierpnia 1971 r. (I CR 308/71): Przy egzekucji z wierzytelności uregulowanej w przepisach art. 895-912 k.p.c. zajęcie wierzytelności obejmuje tylko wierzytelność istniejącą i przysługującą dłużnikowi na podstawie określonego stosunku prawnego; egzekucję z wierzytelności powstałych później, na podstawie innego stosunku prawnego - chociażby pomiędzy tymi samymi stronami - można prowadzić tylko na podstawie nowego zajęcia.

W kwestii zajęcia nadpłaty podatku przez komornika została wystosowana interpelacja poselska do Ministerstwa Finansów (MF). Jej cały tekst można znaleźć pod adresem internetowym: http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=4E346113

Stanowisko MF w niej wyrażone jest jednoznaczne. Stanowi, że egzekucji podlega wyłącznie wierzytelność będąca nadpłatą, która powstała przed dokonaniem jej zajęcia lub w chwili zajęcia przez komornika sądowego. Jeżeli podatnikowi przysługuje nadpłata podatku, to komornik nie może dokonać jej zajęcia przed złożeniem przez osobę uprawnioną zeznania rocznego. Jeżeli tak postąpi zajęcie będzie bezskuteczne. Jeżeli chodzi o  zajęcie nadpłaty PIT, to zajęcie będzie skuteczne jeżeli podatnik złożył zeznanie roczne, a urząd skarbowy nie przekazał mu jeszcze należnej kwoty.