Zakazy w parku krajobrazowym

Odpowiedź prawnika: Zakazy w parku krajobrazowym

Zgodnie z art. 17 ust 1 obowiązującej ustawy o ochronie przyrody, w parku krajobrazowym mogą być wprowadzone następujące zakazy:

1. realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska; 

2. umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności w ramach racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej, rybackiej i łowieckiej; 

3. likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej lub zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych; 

4. pozyskiwania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu; 

5. wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub budową, odbudową, utrzymaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych; 

6. dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody lub racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej; 

7. budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem obiektów służących turystyce wodnej, gospodarce wodnej lub rybackiej; 

8. lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 200 m od krawędzi brzegów klifowych oraz w pasie technicznym brzegu morskiego; 

9. likwidowania, zasypywania i przekształcania zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych; 

10. wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia własnych gruntów rolnych; 

11. prowadzenia chowu i hodowli zwierząt metodą bezściółkową; 

12. utrzymywania otwartych rowów ściekowych i zbiorników ściekowych; 

13. organizowania rajdów motorowych i samochodowych; 

14. używania łodzi motorowych i innego sprzętu motorowego na otwartych zbiornikach wodnych. 

Oznacza to, że kompetentny organ administracji może, ale nie musi wprowadzić któryś z ww. zakazów.

Według art. 16 ust. 3 zd. 1 tej ustawy utworzenie parku krajobrazowego lub powiększenie jego obszaru następuje w drodze rozporządzenia wojewody, które określa jego nazwę, obszar, przebieg granicy i otulinę, jeżeli została wyznaczona, szczególne cele ochrony oraz zakazy właściwe dla danego parku krajobrazowego lub jego części wybrane spośród zakazów, o których mowa w art. 17 ust. 1, wynikające z potrzeb jego ochrony. Oznacza to, że wojewoda musi wybrać co najmniej jeden ze wskazanych zakazów. Dokonując wyboru konkretnych zakazów organ ten działa w sferze uznania administracyjnego, choć musi się kierować przy tym m.in. dbałością o przyrodę będącą dziedzictwem i bogactwem narodowym oraz koniecznością zapewnienia warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych dla ochrony przyrody. Z drugiej strony wprowadzane zakazy nie mogą być zbyt daleko idące i powinny być stosowane z uwzględnieniem zasady proporcjonalności między celem a środkiem jego realizacji. Zakazy te nie mogą nadmiernie ingerować w sferę uprawnień i wolności jednostek (osób prywatnych).

Owo "rozporządzenie wojewody" jest aktem prawa miejscowego. Akty prawa miejscowego, na mocy art. 87 ust. 2 i art. 94 Konstytucji, są źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP na obszarze działania organów, które je ustanowiły. Przepisy prawa miejscowego mają ograniczony terytorialnie zasięg i pochodzą od organów o terytorialnie ograniczonym zakresie działania.

Prawo miejscowe określa powinności, uprawnienia dla ogółu mieszkańców danego terenu. Prawo miejscowe nie stanowi wyłomu (wyjątku w konstytucyjnej zasadzie państwa unitarnego (jeden ustawodawca), gdyż jest to prawo jedynie wykonawcze w stosunku do ustawy (wydawane na podstawie upoważnienia ustawowego) i przejaw działalności administracyjnej (wykonawczej). Z konstytucyjnej zasady praworządności wynika negatywne domniemanie kompetencji, w tym kompetencji prawotwórczych samorządu czy wojewody. Samorząd terytorialny i wojewoda stanowić mają zatem jedynie element administracji publicznej, a tylko wyjątkowo ustawy dają im podstawy do stanowienia prawa powszechnie obowiązującego. Wyjątki należy interpretować ściśle.

Zgodnie z art. 7 („organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa”) i art.

94 Konstytucji tylko szczegółowe upoważnienie może być podstawą stanowienia prawa miejscowego. Oznacza to, iż wszystkie organy administracji mają tyle uprawnień, ile przyznają im ustawy - dotyczy to tażke zakresu tych uprawnień.W związku z powyższym, naszym zdaniem, wojewoda nie może wprowadzać surowszych zakazów i surowszych kryteriów ich respektowania niż jest to wskazane w art. 17 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody.

Jeśli organ wprowadzi taki zakaz, to zgodnie z ust. 2 art. 17 nie będzie on jednak dotyczył:  

• wykonywania zadań wynikających z planu ochrony; 

• wykonywania zadań na rzecz obronności kraju i bezpieczeństwa państwa; 

• prowadzenia akcji ratowniczej oraz działań związanych z bezpieczeństwem powszechnym; 

• realizacji inwestycji celu publicznego w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. 

Oznacza to, że w ramach wypunktowanych zadań i działań można wykonywać również te, wskazane na początku, zakazane czynności.