Zakres obowiązków pracownika.

Odpowiedź prawnika: Zakres obowiązków pracownika.

Co do zasady, pracownik powinien wykonywać obowiązki określone w umowie o pracę. Zgodnie jednak z przepisem art. 42 § 4 kp pracodawca może powierzyć na określony czas obowiązki wykraczające poza te przewidziane w angażu. Przyczyną takiego powierzenia może być jednak jedynie wyjątkowa sytuacja, uzasadniona potrzebami pracodawcy. „Wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy lub płacy nie jest wymagane w razie powierzenia pracownikowi, w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, innej pracy niż określona w umowie o pracę na okres nie przekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika".

Analiza orzecznictwa związanego z powyższym przepisem nie przynosi jednoznacznej odpowiedzi. Naszym jednak zdaniem możliwe jest rozszerzenie- na czas urlopu jednego z pracowników- obowiązków wynikających z umowy o pracę. „Potrzebą powierzenia pracownikowi innej pracy może być np. potrzeba zastąpienia innego pracownika, konieczność usunięcia awarii albo sytuacja, gdy stanowisko pracy, na które pracownik został przywrócony orzeczeniem sądu, zostało obsadzone przez inną osobę i trzeba odpowiedniego czasu na dokonanie zmian organizacyjno-personalnych" (tak np. Piotr Matwiejczyk (w:) Praktycznych wyjaśnieniach do Kodeksu pracy, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis) Pracownik jest nie tylko zobowiązany do wypełniania obowiązków, określonych w umowie o pracę, lecz również powinien stosować się do poleceń przełożonych, o ile nie stoją one w sprzeczności z przepisami prawa lub umową o pracę - stosunek pracy jest stosunkiem podporządkowania.

Ponadto, SN w wyroku z dnia 14 października 2004r., sygn. I PK 663/2003, LexPolonica nr 387860, OSNP 2005/19 poz. 298 „W przypadku polecenia dotyczącego wykonywania czynności wynikających z rodzaju pracy określonego w umowie o pracę, pracodawca nie musi dokonywać wypowiedzenia warunków pracy (art. 42 § 1 kp) oraz nie ma obowiązku stosowania art. 42 § 4 kp".

Forma powierzenia nowych obowiązków także nie budzi zastrzeżeń. Można bowiem dokonać takiego powierzenia także w formie ustnej, poczta elektroniczną itd. Potwierdza to wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 1979 r. (I PRN 18/79, LexPolonica nr 317915), w którym stwierdzono, że powierzenie pracownikowi innej pracy niż określona w umowie o pracę, na okres nieprzekraczający trzech miesięcy w roku kalendarzowym, niepowodujące obniżenia wynagrodzenia i odpowiadające kwalifikacjom pracownika (art. 42 § 4 kodeksu pracy) nie wymaga zachowania formy pisemnej. 

Jednakże w przypadku powtarzania się takich poleceń, uzasadnione będzie rozszerzenie zakresu obowiązków w umowie o pracę. Odmowa wykonania polecenia pracodawcy nie jest niemożliwa. Należy przy tym pamiętać, że taka odmowa może zostać wpisana do akt osobowych pracownika.

Jeżeli jednak spełnione są wszystkie w/w przesłanki zasadności powierzenia pracownikowi wykonywania innej pracy, a mimo to pracownik odmawia podjęcia pracy powierzonej mu przez pracodawcę, może to stanowić podstawę do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Niewykonanie takiego polecenia jest bowiem ciężkim naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych (zobacz wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 19 lipca 1984 r.; I P 812/8, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 1985/7 str. 63).