Zawieszenie części uzupełniającej renty rolniczej

Pytanie klienta:

""Jestem współwłaścicielem gospodarstwa rolnego i płaciłam dla mojego męża składki w KRUS. Od 5 lat otrzymuje on z KRUS rentę rolniczą. Po zmianach w ustawie, KRUS zawiesił część uzupełniającą (100%) z powodu prowadzenia przeze mnie działalności rolniczej. We wrześniu br. wydzierżawiłam swój udział w części 1/2 gospodarstwa na okres 10 lat. W KRUS złożyłam wniosek o wznowienie części uzupełniającej świadczenia dla mojego męża. Otrzymałam decyzję odmawiającą z uzasadnieniem. Podstawą uzasadnienia był art. 28 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (wymienione całe brzmienie) oraz uzasadnienie, że "umowa dzierżawy na powierzchnię znajdująca się we współwłasności powinna dotyczyć całości wydzierżawionych działek z udziałem wszystkich osób będących współwłaścicielami. Pana żona wydzierżawiła gospodarstwo rolne bez udziału współwłaścicieli". Czy mogę w tej sytuacji wnieść odwołanie do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych? ""

Odpowiedź prawnika:

Gospodarstwo rolne, którego dotyczy przedstawiona sytuacja należy, jak zakÅ‚adamy, do wspólnoÅ›ci majÄ…tkowej małżeÅ„skiej. Z istoty tego ustroju majÄ…tkowego wynika, iż współwÅ‚asność ta jest współwÅ‚asnoÅ›ciÄ… łącznÄ…, bezudziaÅ‚owÄ… – nie ma wiÄ™c wyodrÄ™bnionych w niej udziałów i czynnoÅ›ci prawne obejmujÄ…ce majÄ…tek wspólny odnoszÄ… siÄ™ do caÅ‚oÅ›ci majÄ…tku. Å»aden z małżonków nie może wiÄ™c w czasie trwania wspólnoÅ›ci ustawowej rozporzÄ…dzać ani zobowiÄ…zywać siÄ™ do rozporzÄ…dzania udziaÅ‚em, który w razie ustania małżeÅ„stwa przypadnie mu w majÄ…tku wspólnym bÄ…dź w poszczególnych przedmiotach należących do tego majÄ…tku (art. 35 kro). Z przepisu art. 37 kro wynika natomiast obowiÄ…zek wyrażenia zgody małżonka do dokonania czynnoÅ›ci prawnej prowadzÄ…cej do zbycia, obciążenia, odpÅ‚atnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego bÄ…dź przedsiÄ™biorstwa. Ważność umowy, która zostaÅ‚a zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka.

Z powyższego wynika więc, iż niemożliwe jest dokonanie przez jednego z małżonków czynności prawnej obejmującej rzekomy "udział" stanowiący 1/2 w majątku wspólnym, gdyż wspólność majątkowa małżeńska jest bezudziałowa. Istnieje możliwość obciążenia połowy gospodarstwa rolnego stanowiącego wspólność majątkową małżonków (nie udziału małżonka, gdyż udziały w takiej sytuacji nie występują), ale do takiej czynności niezbędna jest zgoda drugiego małżonka.

Wobec tego, iż przepisy art. 35 kro sÄ… bezwzglÄ™dnie obowiÄ…zujÄ…ce, czynność prawna dokonana z ich naruszeniem jest nieważna. Jeżeli wiÄ™c z umowy dzierżawy wynika, że umowa obejmuje Pani udziaÅ‚ we współwÅ‚asnoÅ›ci gospodarstwa rolnego, wynoszÄ…cy ½, to jest ona nieważna w Å›wietle przepisu art. 58 kc (sprzeczność czynnoÅ›ci prawnej z ustawÄ…), jako że narusza postanowienia art. 35 kro. W takim przypadku umowa nie istnieje, a wiÄ™c KRUS nie miaÅ‚ prawa do zawieszenia Å›wiadczeÅ„ Pani męża (dzierżawca wobec tego nie ma uprawnieÅ„ do korzystania i pobierania pożytków z nieruchomoÅ›ci). Jeżeli jednak postanowienia umowy sÄ… inne – tzn, jeżeli w treÅ›ci umowy nie ma zapisów o wydzierżawieniu Pani udziaÅ‚u, lecz jest postanowienie o wydzierżawieniu poÅ‚owy gospodarstwa, umowa jest ważna, lecz dla swej skutecznoÅ›ci wymaga potwierdzenia przez Pani małżonka. W takiej sytuacji KRUS – owi przysÅ‚ugiwaÅ‚oby prawo do zawieszenia Å›wiadczenia małżonka.

Należy także wspomnieć o zapisach ustawy o ubezpieczeniu spoÅ‚ecznym rolników. Analiza art. 28 niniejszej ustawy wskazuje, że przy ocenie zawieszenia wypÅ‚aty Å›wiadczeÅ„ nie uwzglÄ™dnia siÄ™ - jako prowadzenia dziaÅ‚alnoÅ›ci rolniczej - sytuacji, w której uprawniony do Å›wiadczeÅ„ rolnik, odda na co najmniej 10 lat w dzierżawÄ™ grunty bÄ™dÄ…ce jego wÅ‚asnoÅ›ciÄ… lub w jego posiadaniu innej osobie niż jego małżonek, zstÄ™pny lub pasierb albo osoba pozostajÄ…ca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym (albo też małżonek tych osób), na podstawie umowy pisemnej, zgÅ‚oszonej do ewidencji gruntów i budynków (art. 28 ust. 4 pkt 3 ustawy). Należy wiÄ™c przyjąć, że w każdej sytuacji, która nie zostaÅ‚a opisana w art. 28 ust. 4 ustawy, emeryt lub rencista, jako wÅ‚aÅ›ciciel (współwÅ‚aÅ›ciciel) lub posiadacz gospodarstwa rolnego, nie zaprzestaÅ‚ prowadzenia dziaÅ‚alnoÅ›ci rolniczej. Wynika z tego, iż jeżeli dzierżawcÄ… bÄ™dzie osoba nie wymieniona powyżej (małżonek, zstÄ™pny lub pasierb albo osoba pozostajÄ…ca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym albo też małżonek tych osób), nie można rolnika uznać za prowadzÄ…cego dziaÅ‚alność rolniczÄ… i przysÅ‚uguje mu Å›wiadczenie od KRUS. Zasadnicze znaczenie dla oceny prowadzenia dziaÅ‚alnoÅ›ci gospodarczej bÄ™dzie miaÅ‚a wiÄ™c także okoliczność, kto jest dzierżawcÄ… gospodarstwa rolnego, ponieważ od tego zależy uznanie czy prowadzÄ… PaÅ„stwo dziaÅ‚alność rolniczÄ… czy też nie.

Od decyzji Prezesa KRUS przysługuje możliwość odwołania do Sądu w terminie miesięcznym od dnia doręczenia odpisu decyzji. Odwołanie należy wnieść do Sądu za pośrednictwem organu, który wydał decyzję podlegająca odwołaniu. W powołanej sytuacji podstawą uzasadnienia odwołania będą powyższe rozważania. W zależności od sytuacji faktycznej będzie się można powołać na fakt nie prowadzenia działalności gospodarczej co upoważnia do otrzymywania świadczenia od KRUS.

Grzegorz Pawelec - Adwokat

Wpisany na listę adwokatów Krakowskiej Izby Adwokackiej.


Przez wiele lat szef redakcji serwisu e-prawnik.pl, aktualnie prowadzi własną Kancelarię Adwokacką w Krakowie, w ramach której świadczy pomoc prawną na rzecz przedsiębiorców.


Specjalizuje się w szeroko pojętej cywilistyce oraz prawie nowych technologii (e-commerce, prawo internetu). Reprezentuje także klientów indywidualnych w sprawach ubezpieczeniowych i karnych.


Autor licznych artykułów o tematyce prawniczej, publikowanych nie tylko na stronach serwisu e-prawnik.pl