Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Przepis art. 68 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami stanowi, iż jeżeli nabywca nieruchomości zbył nieruchomość lub wykorzystał ją na inne cele niż cele uzasadniające udzielenie bonifikaty, przed upływem 10 lat, licząc od dnia jej nabycia, a w przypadku nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny przed upływem 5 lat, jest zobowiązany do zwrotu kwoty równej udzielonej bonifikacie po jej waloryzacji. Zwrot następuje na żądanie właściwego organu.
Wykładnia tego przepisu budzi wątpliwości. W uchwale z dnia 6 listopada 2002 r. o sygn. III CZP 59/2002 (OSNC 2003, nr 7-8, poz. 101) Sąd Najwyższy stwierdził, że „właściwy organ może żądać zwrotu kwoty równej udzielonej bonifikacie po jej waloryzacji w wypadku zbycia lokalu mieszkalnego przez osobę bliską spadkodawcy przed upływem terminu określonego w art. 68 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. Nr 115, poz. 741 ze zm.) na rzecz osoby niebędącej bliską zbywcy w rozumieniu tej ustawy”. Doszło niejako do rozszerzenia obowiązku zwrotu bonifikaty na spadkobierców, co – wg SN – uzasadnione jest specyfiką spadkobrania (wejście w całą sytuację prawną osoby zmarłej).
Orzeczenie to dotyczyło jednak spadkobrania, a nie darowizny (a instytucje te różnią się zasadniczo). Zresztą nawet samo orzeczenie spotkało się z krytyką (zob. krytyczna glosa A. Kosiby, Rejent 2004/1 str. 110).
Naszym zdaniem w sytuacji takiej, jak opisana w pytaniu (tj. darowizny mieszkania na rzecz osoby bliskiej) art. 68 ust. 2 nie stanowi podstawy do żądania zwrotu bonifikaty od osoby obdarowanej. Jak wskazuje się w doktrynie, literalne brzmienie przepisu wskazuje, że obowiązek zwrotu równowartości udzielonej bonifikaty związany jest tylko z „pierwotnym” nabywcą nieruchomości. Odwołanie się do wykładni funkcjonalnej jest wątpliwe (Bieniek Gerard (red.), Kalus Stanisława, Mzyk Eugeniusz, Marmaj Zenon, Ustawa o gospodarce nieruchomościami, Warszawa 2005 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, komentarz do art. 68, teza 16). Tak też orzekł Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 25 października 2006 roku, sygn. akt III CSK 145/06 (niepubl.): Przewidziany w art. 68 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami obowiązek zwrotu kwoty równej udzielonej bonifikaty obciąża uprawnionego do uzyskania bonifikaty nabywcę nieruchomości, który uiścił cenę uwzględniającą udzieloną bonifikatę.