Odpowiedź prawnika: Brak tajności głosowania a ważność uchwały spółki
Art 247 § 2 k.s.h. stanowi, iż tajne głosowanie zarządza się przy wyborach oraz nad wnioskami o odwołanie członków organów spółki lub likwidatorów, o pociągnięcie ich do odpowiedzialności, jak również w sprawach osobowych. Poza tym należy zarządzić tajne głosowanie na żądanie choćby jednego ze wspólników obecnych lub reprezentowanych na zgromadzeniu wspólników.
Przy czym zarówno doktryna, jak i orzecznictwo są zgodne, iż uchybienie tego wymogu nie czyni uchwałę nieważną z mocy prawa, ale uprawnia odpowiednie osoby i organy spółki wymienione w art. 250 k.s.h do wytoczenia przeciwko spółce powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały podjętej wbrew ustawowemu nakazowi zarządzenia tajnego głosowania z art. 247 § 2, jako sprzecznej z ustawą (art. 252 § 1 k.s.h. - por. też wyrok SN z dnia 20 maja 1988 r., II CR 119/88, OSNCP 1989, nr 5, poz. 86, wydany na tle art. 238 k.h., a także wyrok SN: z 26 maja 1999 r., III CKN 261/98, OSNC 2000, nr 1, poz. 7). Wskazać tutaj również warto wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 listopada 2006 r. (I ACa 562/2006, LexPolonica nr 420723, Rzeczpospolita 2006/271 str. C3), w którym sąd stwierdził, iż niezgodny z prawem wybór przewodniczącego walnego zgromadzenia wspólników nie dyskwalifikuje jego uchwał. Tym bardziej jeśli wyboru takiego nie zaskarżono do sądu.
Krzysztof Strzelczyk (w: Potrzeszcz Radosław, Siemiątkowski Tomasz, Naworski Jerzy Paweł, Strzelczyk Krzysztof - Komentarz do kodeksu spółek handlowych. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Warszawa 2001 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis) wskazuje, iż sprzeczność z ustawą lub umową spółki obejmuje nie tylko konfrontację merytorycznej zawartości uchwały (naruszenie prawa materialnego), ale odnosi się także do naruszeń na etapie podejmowania uchwały (naruszenie prawa formalnego). W związku z tym pozostaje do rozważenia, czy każde naruszenie prawa formalnego usprawiedliwia powództwo o uchylenie uchwały lub stwierdzenie jej nieważności. Na gruncie kodeksu handlowego, w którym uregulowano jedynie przypadki uchwał zaskarżalnych (art. 240, 413, 414), zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie przyjmowano, że uchybienia proceduralne stwierdzone przy podejmowaniu uchwały mogą być podstawą powództwa o jej unieważnienie, jeżeli miały lub mogły mieć wpływ na jej treść (por. J. Szwaja, w: Kodeks handlowy t. II, s. 817,
Zatem, przyjąć należy, iż jeśli przy podejmowaniu uchwały dopuszczono się naruszenia procedury określonej w ustawie nie każde uchybienie formalne wywołuje skutek w postaci nieważności samej uchwały ale, podobnie jak poprzednio, wystarczy, iż mogło ono mieć wpływ na jej treść.
Rozpatrzyć tutaj należy, czy zachowana została zasada tajności w przedstawionej sytuacji. Pomocne w tym względzie wydaje się stanowisko Z. J. Roszewski (w glosie do wyroku SN z dnia 26 maja 1999 r., Pr. Sp. 2000, nr 4, s. 40-44), który stwierdził, że nie spełnia swej funkcji przeprowadzenie tajnego głosowania przez wydanie kart do głosowania, ze wskazaną na nich dokładną liczbą głosów przypadającą wspólnikowi. Zdaniem Z. J. Roszewskiego należy przygotować zestaw kart, z których każda odpowiada jednemu głosowi albo też postuluje przeprowadzenie głosowania za pomocą karty elektronicznej. Natomiast Mateusz Rodzynkiewicz (w: Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Warszawa 2009 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (wydanie III) ss. 1344) wskazuje, iż tajność głosowania jest zapewniona wówczas, gdy nikt poza oddającym głos (a nie tylko pozostali wspólnicy obecni na zgromadzeniu) nie jest w stanie stwierdzić przy wykorzystaniu reguł systemu głosowania, jaka była treść danego aktu głosowania. Nie jest więc zapewnione wymaganie tajności np. wtedy, gdy o tym, jak który wspólnik głosował, mogą się dowiedzieć członkowie komisji skrutacyjnej obliczającej wyniki głosowania, w szczególności dlatego, że nie rozdzielono pakietów udziałów poszczególnych wspólników na kartach do głosowania tajnego na pakiety obejmujące różne liczby udziałów i głosów, wystarczy więc porównać kartę do głosowania tajnego z liczbą udziałów (głosów) posiadanych przez określonego wspólnika, aby wiedzieć, że jest to głos danego wspólnika. Najpopularniejszym obecnie systemem zapewniającym tajność głosowania jest system głosowania elektronicznego, gdy stosowne oprogramowanie jest tak skonstruowane, iż system podaje tylko zbiorczy wynik końcowy i nikt, nawet administrator systemu, nie jest w stanie odtworzyć treści aktów głosowania. Należy zauważyć, że do zapewnienia tajności głosowania niezbędne jest także zapewnienie dyskrecji przy oddawaniu głosów.
Reasumując powyższe rozważania wskazać należy następujące. Uchybienie tajności głosowania nie powoduje nieważność uchwały z mocy samego prawa, ale wymagane będzie wytoczenie przeciwko spółce powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały podjętej wbrew ustawowemu nakazowi zarządzenia tajnego głosowania. Przesądzenie, czy w niniejszej sprawie doszło do naruszenia tajności głosowania jest niezwykle trudne i w zasadzie na gruncie analizy teoretycznej nie do rozstrzygnięcia. Z jednej strony brak zapewnienia tajności głosowania w sposób jak najpełniejszy zdaje się uzasadniać powództwo. Z drugiej jednak strony, wydaje się, iż w przypadku, gdyby faktycznie nie było możliwe przeprowadzenie takiego głosowania, iż zachowana będzie pełna tajność procedury głosowania, wówczas powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały będzie oddalone. Tak jak jednak wspominaliśmy powyżej, rozstrzygnięcie w tym przedmiocie pozostaje sądowi orzekającemu, po przeprowadzeniu odpowiedniego postępowania.
