Odpowiedź prawnika: Eksmisja a uprawnienie do lokalu socjalnego
Art. 14 ust 1 ustawy o ochronie praw lokatorów stanowi:
Art. 14. 1. W wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy. Obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu.
Ponieważ w treści tego przepisu nie wskazano wyraźnie, czy tyczy się lokatorów, czy również osób, które samowolnie zajęły lokal powstały w doktrynie i orzecznictwie sądowym wątpliwości, czy można go stosować również do osób, które nigdy nie były lokatorami (nigdy nie miały jakiegokolwiek tytułu prawnego do lokalu). Wątpliwości te zostały w pewnej mierze rozstrzygnięte1: „Artykuły 14 i 15 (…) wprowadzają kolejną formę ochrony praw lokatorów – ochrony słabszych pod względem ekonomicznym lub innym członków społeczności przed utratą jakiegokolwiek mieszkania.
Mają one zastosowanie w sprawach o opróżnienie lokalu przeciwko osobom, które były lokatorami w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 u.o.p.l. i co do zasady, nie stosuje się ich do osób, które nigdy lokatorami nie były (np. samowolnie zajęły lokal) – por. uchwałę SN z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 66/01, OSNC 2002, nr 9, poz. 109. Por. też uchwały SN z dnia 22 maja 1996 r., III CZP 51/96, OSNC 1996, nr 9, poz. 120; z dnia 30 czerwca 1997 r., III CZP 16/97, OSNC 1997, nr 8, poz. 105. Stosuje się je także wobec osób bez tytułu prawnego, które były najemcami w okresie obowiązywania pr. lok. – por. uzasadnienie do uchwały SN z dnia 19 września 2000 r., III CZP 30/00, OSNC 2001, nr 2, poz. 24.
Także z uchwał SN z dnia 27 czerwca 2001 r., III CZP 28/01, OSNC 2002, nr 2, poz. 17 i z dnia 27 czerwca 2001 r., III CZP 35/01, OSNC 2001, nr 12, poz. 173, wynika, że orzekanie przez sąd uprawnienia do lokalu socjalnego może dotyczyć tylko osób, które wcześniej posiadały tytuł prawny do używania lokalu, i osób stale z nimi w lokalu zamieszkałych. A więc użyte w art. 14 ust. 1 u.o.p.l. określenie „osób, których nakaz dotyczy" odnosi się właśnie do takich osób. Zatem, z ochrony przewidzianej w art. 14 u.o.p.l. nie korzystają osoby, które nigdy nie dysponowały tytułem prawnym do zajmowanego lokalu, w tym osoby, które zajęły lokal samowolnie.”
1Ewa Bończak-Kucharczyk, Ochrona praw lokatorów i najem lokali mieszkalnych. Komentarz, 2011.08.01