Odpowiedź prawnika: Koszty w procesie
Strona wnosząca powództwo zobowiązana jest pokryć w pierwszej kolejności opłatę sądową. Dowód jej uiszczenia należy dołączyć do pozwu, bądź nakleić na pozew znaki opłaty sądowej o odpowiedniej wartości. Opłata sądowa od pozwu o ochronę dóbr osobistych jest stała i wynosi 600 zł (art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).
Opłata sądowa jest częścią tzw. kosztów procesu, do których zalicza się koszty sądowe (opłaty i wydatki) oraz koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw, bądź celowej obrony przez stronę (art. 98 par. 1 k.p.c.). Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem lub radcą prawnym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Suma kosztów przejazdów i równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu procesowego. Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony (art. 98 par. 2-3 k.p.c.).
W orzeczeniu kończącym postępowanie w danej instancji sąd orzeka o kosztach procesu zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy (art. 108 par. 1 k.p.c.). Zgodnie z nią strona przegrywająca zobowiązana jest do zwrotu wszystkich ww. kosztów stronie przeciwnej (art. 98 par. 1 k.p.c.). W praktyce oznacza to, iż przegrywający prócz zasądzonego roszczenia ma obowiązek przekazania wygrywającemu ustalonych przez sąd kosztów procesu (np. wartość uiszczonej opłaty sądowej, koszty zastępstwa procesowego przez adwokata/radcę prawnego, utratę zarobku oraz koszty dojazdów, itp). Niezbędną przesłanką zasądzenia kosztów od strony przeciwnej jest zgłoszenie wniosku, najlepiej już w pozwie, o zasądzenie kosztów od strony przeciwnej. We wniosku strona może żądać zwrotu "według norm przepisanych" - co oznacza, iż zwrot zostanie dokonany zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego oraz w granicach określonych w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, bądź zwrotu kosztów według załączonego spisu kosztów (art. 109 k.p.c.). W tym ostatnim przypadku strona musi przedstawić spis kosztów, niemniej sąd nie jest nim związany i ocenia, czy poczynione przez stronę wydatki były niezbędne do celowego dochodzenia praw, bądź celowej obrony.
Roszczenie o zwrot kosztów wygasa, jeśli strona najpóźniej przed zamknięciem rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia nie złoży sądowi spisu kosztów albo nie zgłosi wniosku o przyznanie kosztów według norm przepisanych. Jednakże o kosztach należnych stronie działającej bez adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego sąd orzeka z urzędu (art. 109 k.p.c.).
W przypadku, gdy sąd podzieli stanowisko powoda tylko w części i zasądzi od pozwanego jedynie fragment dochodzonego pozwem roszczenia, sąd może bądź rozdzielić koszty stosunkowo - wtedy każda strona ponosi koszty w stosunku, w jakim wygrała/przegrała sprawę, bądź znieść koszty wzajemnie - oznacza to, iż strony nie mają obowiązku zwrotu kosztów procesu drugiej stronie, nie mogą również żądać od drugiej strony zwrotu swoich kosztów, czyli każda ze stron ponosi swoje koszty we własnym zakresie (art. 100 k.p.c.).
Pomimo zasądzenia tylko części roszczenia sąd może włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu (art. 100 k.p.c.). Przepis ten może znaleźć zastosowanie w niniejszej sprawie, bowiem wysokość odszkodowania z tytułu naruszenie dóbr osobistych podlega swobodnej ocenie sądu.
