Odpowiedź prawnika: Odpowiedzialnośc cywilna detektywa
W przedstawionym pytaniu mylnie jest interpretowana ewentualna odpowiedzialność cywilna detektywa i odpowiedzialność cywilna w ogóle. Obowiązek ubezpieczenia OC, zawarcie stosownej umowy wynika z ustawy o usługach detektywistycznych. Odpowiedzialność cywilna, to odpowiedzialność za szkody wyrządzone innym osobom. Ogólna zasada prawa cywilna w tym zakresie stanowi, iż kto taką szkodę wyrządził, obowiązany jest do jej naprawienia. Nie wolno tu pominąć innej bardzo ważnej zasady, zgodnie z którą za szkodę odpowiedzialny jest nie tylko ten, kto ją bezpośrednio wyrządził, lecz także ten, kto inną osobę do wyrządzenia szkody nakłonił albo był jej pomocny, jak również ten, kto świadomie skorzystał z wyrządzonej drugiemu szkody. Jednak proszę pamiętać, iż detektyw - zgodnie z zasadami kodeksu cywilnego - nie zawsze ponosi odpowiedzialność za szkody wyrządzone podczas wykonywania czynności detektywistycznych, co, rzecz jasna, nie wyklucza odpowiedzialności dyscyplinarnej (pracowniczej) lub innej odpowiedzialności umownej, tj. określonej w umowie zlecenia zawartej między przedsiębiorcą a detektywem.
Podstawą odpowiedzialności w takim kontekście jak opisany mógłby być przepis artykułu 14 ustawy o usługach detektywistycznych, zgodnie z którym detektyw ponosi odpowiedzialność za szkody wyrządzone podczas wykonywania czynności oraz wskutek podania nieprawdziwych informacji, na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym. Dostarczanie rzetelnych informacji mieści się bowiem w kanonie pracy detektywa, a zgodnie z art. 11 pkt 2 tej ustawy - ma on obowiązek zachowania należytej staranności w wykonywaniu czynności detektywistycznych. Jednak ewentualne roszczenie o naprawienie szkód wywołanych dostarczeniem nieprawdziwych informacji przysługuje zleceniodawcy przeciwko zleceniobiorcy - a więc przedsiębiorcy.
Innymi słowy, detektyw odpowiada z OC przed Panią/Panem jako zleceniodawcą, za to, że pomimo, iż został przez Panią/Pana wynajęty i opłacony, to dostarczył Pani/Panu nieprawdziwych informacji.
Zatem w żadnym razie w opisanym przypadku nie ma miejsca odpowiedzialność cywilna detektywa. Pozostaje jedynie rozpatrzenie tej sprawy z punktu widzenia prawa karnego. Kodeks karny przewiduje sankcje za tego rodzaju czyny.
Opisane zachowanie detektywa jest najprawdopodobniej przestępstwem, którymś z opisanych w rozdziale XXX kodeksu karnego.
I tak zgodnie z artykułem 233 kodeksu karnego kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Warunkiem odpowiedzialności jest, aby przyjmujący zeznanie, działając w zakresie swoich uprawnień, uprzedził zeznającego o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie lub odebrał od niego przyrzeczenie. Zgodnie natomiast z artykułem 234 kodeksu karnego kto, przed organem powołanym do ścigania lub orzekania w sprawach o przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie, wykroczenie skarbowe lub przewinienie dyscyplinarne, fałszywie oskarża inną osobę o popełnienie tych czynów zabronionych lub przewinienia dyscyplinarnego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Kolejny artykuł 235 stanowi natomiast, iż kto, przez tworzenie fałszywych dowodów lub inne podstępne zabiegi, kieruje przeciwko określonej osobie ściganie o przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie, wykroczenie skarbowe lub przewinienie dyscyplinarne albo w toku postępowania zabiegi takie przedsiębierze, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Bez dokładnego opisu stanu faktycznego nie sposób stwierdzić, czy i który z powyższych przepisów będzie miał zastosowanie w tej sytuacji. Jeżeli jednak postępowanie „pasuje” do któregoś z powyższych przepisów, czyli detektyw popełnił przestępstwo, należy zawiadomić o popełnieniu przestępstwa, a dalszym postępowaniem zajmie się prokurator.
