Odpowiedź prawnika: Odpowiedzialność członków zarządu za długi spółki
Zgodnie ze wskazanym w pytaniu artykułem k.s.h., jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Odpowiedzialność określoną w art. 299 § 1 k.s.h. ponoszą osoby, które były członkami zarządu, gdy niezaspokojona przez spółkę wierzytelność stała się wymagalna, a jednocześnie były członkami zarządu w czasie właściwym do zgłoszenia spółki do upadłości. (zob. K. Strzelczyk, w: Naworski J.P., Strzelczyk K., Siemiątkowski T., Potrzeszcz R., Komentarz do kodeksu spółek handlowych. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, pod red. R. Potrzeszcza i T. Siemiątkowskiego, Warszawa 2001, s. 646; M.Rodzynkiewicz, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2007, publ. LexPolonica; wyrok SN z 28 września 1999 r., II CKN 608/98, OSNC 2000, nr 4, poz. 67). Członkowie zarządu odpowiadają całym swoim majątkiem.
Członkowie zarządu mogą jednakże uwolnić się od odpowiedzialności z art. 299 § 1 k.s.h., jeżeli udowodnią, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe. Członkowie zarządu będą także wtedy zwolnieni od odpowiedzialności, jeżeli wykażą, że niezgłoszenie powyższych wniosków nastąpiło nie z ich winy albo że stan interesów spółki nie uzasadnił wniosku o zgłoszenie upadłości lub otwarcia postępowania układowego (J.A. Strzępka [red.], Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2005, publ. Legalis komentarz do art. 299 ksh). Zgodnie zaś z art. 10 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze podstawą ogłoszenia upadłości jest niewypłacalność dłużnika. Dłużnik jest natomiast niewypłacalny, gdy nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań (art. 11 ust. 1 ww. ustawy).
Wina członka zarządu, ujęta w sposób negatywny, została ograniczona (jedynie odniesiona) do faktu nieogłoszenia upadłości we właściwym czasie lub niewszczęcia postępowania układowego. Brak winy członka zarządu występuje dopiero wtedy, gdy wykaże on, że w czasie właściwym nie mógł brać udziału w czynnościach zarządu, albo że czynności zarządu zostały podzielone, a pozwany zajęty był w dziale, który z księgowością nie miał nic wspólnego, a także, wobec zachodzących stosunków faktycznych, nie był w stanie przekonać się o sytuacji w spółce, która uzasadniałaby ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania układowego (wyrok Sądu Najwyższego z 7 czerwca 2002 roku, publ. IV CKN 1138/00, niepubl).
Ustalenie odpowiedzialności pozwanego członka zarządu niewypłacalnej spółki za zobowiązania spółki wobec wierzycieli z dniem jego wykreślenia z rejestru rozumieć więc można tylko w ten sposób, że od tej chwili pozwany nie odpowiadałby za zobowiązania spółki, które powstały po dniu wykreślenia jego z rejestru, co jest zgodne z przytoczonymi przepisami Kodeksu handlowego (orz. SN z 18 sierpnia 1938 roku, sygn. C II 86/38, OSN 1939, Nr 6, poz. 245). Taki członek zarządu ponosi natomiast odpowiedzialność za zobowiązania powstałe w okresie pełnienia przez niego funkcji w zarządzie spółki.
Na koniec należy wskazać, iż zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2006 roku wydaną w sprawie o sygn. akt III CZP 118/06, odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie art. 299 k.s.h. obejmuje także zasądzone w tytule wykonawczym, wydanym przeciwko spółce, koszty procesu, koszty postępowania egzekucyjnego umorzonego z powodu bezskuteczności egzekucji i odsetki ustawowe od należności głównej.
Reasumując, członkowie zarządu odpowiadają za zobowiązania spółki, które były wymagalne w okresie pełnienia przez nich funkcji w zarządzie - także po zaprzestaniu pełnienia przez nich funkcji, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna. Mogą oni jednakże uwolnić się od przedmiotowej odpowiedzialności wykazując jedną z okoliczności wskazanych w art. 299 § 2 k.s.h., w tym m.in. że stan interesów spółki nie uzasadnił wniosku o zgłoszenie upadłości lub otwarcia postępowania układowego, nie brał udziału w pracach zarządu, np. z uwagi na wyjazd, chorobę, nie leżało to w jego kompetencjach - zgodnie z wewnętrznym podziałem obowiązków w zarządzie. Byli członkowie zarządu mogą podnosić także zarzut przedawnienia roszczeń wierzyciela względem nich, a także bronić się poprzez wykazywanie w inny sposób, iż nie ponoszą winy za niezgłoszenie, bądź zbyt późne zgłoszenie wniosku o upadłość, czy wszczęcie postępowania naprawczego. Innym sposobem obrony jest wykazywanie, że zobowiązanie nie było wymagalne, bądź nie istniało w chwili pełnienia przez daną osobę funkcji członka zarządu.
Odnośnie zaś przedawnienia roszczeń wierzyciela przeciwko członkom zarządu spółki należy wskazać wyrok Sądu Najwyższego z 28 stycznia 2004 roku, sygn, IV CKN 176/02, publ. Wok. 2004, Nr 9, s. 7). Sąd Najwyższy uznał w nim, że roszczenie wierzyciela przeciwko członkom zarządu za zobowiązania spółki z o.o. (art. 298 KH, obecnie art. 299 KSH) ulega przedawnieniu w terminie określonym w art. 442 § 1 KC - obecnie materię tą reguluje art 442(1) § 1 k.c. - zgodnie z nim, roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.
