Odpowiedzialność współmałżonka za długi

Pytanie:

Odpowiedź prawnika: Odpowiedzialność współmałżonka za długi

Podstawą egzekucji orzeczenia sądu cywilnego z majątku wspólnego jest nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności w trybie art. 787 k.p.c, zgodnie, z którym Tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika.

Jak wynika z powyższego, tytułowi egzekucyjnemu sąd nada klauzulę wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika, ale z ograniczeniem tej odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową. Przed nadaniem klauzuli wykonalności sąd wysłucha małżonka dłużnika. W postępowaniu klauzulowym sąd orzeka również o ograniczeniu lub wyłączeniu możliwości zaspokojenia się przez wierzyciela z majątku wspólnego. Ponadto konieczne jest istnienie wspólności majątkowej małżonków zarówno w chwili wyrokowania, jak i w chwili orzekania o nadaniu klauzuli wykonalności także przeciwko małżonkowi dłużnika. Zatem dla nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika w trybie art. 787 kpc, niezbędne jest ustalenie nie tylko faktu pozostawania w związku małżeńskim przez dłużnika w chwili wydania orzeczenia stanowiącego tytuł egzekucyjny ale także i ustalenie istnienia wspólności majątkowej, zarówno w chwili wyrokowania, jak też w chwili orzekania o nadaniu klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi pozwanego dłużnika. (stanowisko powyższe zostało potwierdzone postanowieniem SN z 07.11.1996 r., IPKN 4/96 OSNP 1997 , nr 11, s. 195)

Istotne jest również, czy zobowiązanie, którego dotyczy postępowanie klauzulowe, powstało w związku z prowadzoną przez małżonka działalnością gospodarczą, która dla małżonków stanowiła źródło dochodów (jak z pracy zarobkowej) w trakcie trwania wspólności małżeńskiej, a zatem wierzyciel w tej sytuacji, może żądać zaspokojenia swoich wierzytelności z majątku wspólnego małżonków. Albowiem na podstawie art. 787[1] kpc tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika z ograniczeniem jego odpowiedzialności do przedsiębiorstwa wchodzącego w skład majątku wspólnego małżonków, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Ponadto w celu skuteczniejszej ochrony wierzyciela wprowadzono art. 923[1] kpc, zgodnie z którym tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim stanowi podstawę do zajęcia nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego. Dalsze czynności egzekucyjne dopuszczalne są na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko obojgu małżonkom. W razie jednak zgłoszenia do komornika sprzeciwu przez małżonka dłużnika, wierzyciel ma tygodniowy termin na wystąpienie do sądu o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko temu małżonkowi. Jeżeli bezskutecznie upłynie ten termin tygodniowy, liczony od daty otrzymania zawiadomienia od komornika lub w sytuacji gdy małżonek nie zgłosi sprzeciwu, ale wierzyciel w ciągu roku nie podejmie żadnych czynności w celu uzyskania klauzuli przeciwko małżonkowi – postępowanie egzekucyjne ulega umorzeniu. Oznacza to, że nawet bez klauzuli przeciwko małżonkowi dłużnika można zająć nieruchomość wchodzącą w skład majątkowej wspólności małżeńskiej. Dalsze etapy egzekucji z nieruchomości są dopuszczalne jedynie po nadaniu klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika.