Przesłuchanie przez sąd innego państwa UE
Pytanie:
"Możliwe, że pozwę dłużnika z Wielkiej Brytanii przed tamtejszym sądem o zapłatę. Kwota nie jest wielka, ale szkoda ją za darmo oddawać (z drugiej strony nieopłacalne jest zatrudnianie brytyjskiej firmy windykacyjnej). Uważam, że wszystko może się zamknąć po tym, jak dłużnik otrzyma pozew. Istnieje jednak ryzyko, że dłużnik podejmie walkę i będzie np. żądał przesłuchania strony, co już jest znaczną uciążliwością. Czy istnieją dyrektywy, rozporządzenia UE które w takiej sytuacji umożliwiają przeprowadzenie czynności przez inny sąd bliżej miejsca zamieszkania? Czy np. w polskim prawie (przez analogię) sądy cywilne mogą przesłuchiwać świadków, strony w procesie toczącym się w innym państwie członkowskim? Dłużnikiem jest firma (znajduje się w Wielkiej Brytanii), kwota ok. 3 tys. zł. Tytuł prawny: umowa - prowizje za pozyskanych klientów przez stronę internetową."
Odpowiedź prawnika: Przesłuchanie przez sąd innego państwa UE
Regulacje prawne jakie mogą znaleźć zastosowanie w tej sprawie to:
1. ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (WE) Nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I)
- rozporządzenie stosuje się do zobowiązań umownych w sprawach cywilnych i handlowych powiązanych z prawem różnych państw. Rozporządzenia nie stosuje się w szczególności do spraw skarbowych, celnych i administracyjnych. Dalsze przepisy zawierają jeszcze inne wyłączenia zastosowania tego rozporządzenia.
2. ROZPORZĄDZENIE RADY (WE) NR 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych
- rozporządzenie to ma zastosowanie w sprawach cywilnych i handlowych, niezależnie od rodzaju sądu. Nie obejmuje ono w szczególności spraw podatkowych, celnych i administracyjnych. Rozporządzenia nie stosuje się do: a) stanu cywilnego, zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych, jak również ustawowego przedstawicielstwa osób fizycznych, stosunków majątkowych wynikających z małżeństwa, prawa spadkowego włącznie z testamentami; b) upadłości, układów i innych podobnych postępowań; c) ubezpieczeń społecznych; d) sądownictwa polubownego. Rozporządzenie reguluje także kwestie związane z wykonywaniem i uznawaniem orzeczeń zapadłych w jednym państwie członkowskim na terytorium innego państwa członkowskiego.
3. ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 1896/2006 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 12 grudnia 2006 r. ustanawiające postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty.
- rozporządzenie ma zastosowanie do transgranicznych spraw cywilnych i handlowych, bez względu na rodzaj sądu lub trybunału. Nie ma ono zastosowania w szczególności do spraw skarbowych, celnych lub administracyjnych, ani dotyczących odpowiedzialności państwa za działania i zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej (acta iure imperii). Niniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do spraw dotyczących: a) praw majątkowych wynikających ze stosunków małżeńskich, testamentów i dziedziczenia; b) upadłości, postępowania związanego z likwidacją niewypłacalnych spółek lub innych osób prawnych, postępowań pojednawczych, układów oraz innych analogicznych postępowań; c) zabezpieczenia społecznego; d) roszczeń wynikających z zobowiązań pozaumownych, chyba że: (i) są one przedmiotem umowy między stronami lub nastąpiło uznanie długu, lub (ii) dotyczą długów oznaczonych wynikających ze współwłasności mienia. W rozporządzeniu termin „państwo członkowskie” oznacza każde państwo członkowskie z wyjątkiem Danii.
W przypadku drugiego z rozporządzeń zastosowanie znajdą także przepisy polskiego kodeksu postępowania cywilnego - art. 50515 – art. 50520.
Zatem możliwe są w tym przypadku dwie możliwości postępowania przed sądem polskim w zależności od tego czy w Pana sprawie zachodzą przesłanki do zastosowania któregoś z tych trybów. Warunkiem jest ustalenie jurysdykcji sądu polskiego. Może to być postępowanie całkowicie oparte na przepisach polskiego postępowania a prawomocny wyrok zaopatrzony w klauzulę wykonalności zostanie wykonany na terytorium jednego z Państw Wielkiej Brytanii stosownie do przepisów rozporządzenia NR 44/2001. Drugim sposobem jest złożenie pozwu wraz z wnioskiem o wydanie Europejskiego Nakazu Zapłaty.
Oba sposoby mają swoje plusy i minusy oraz mogą znaleźć zastosowanie w różnych przypadkach. Ocena, które postępowanie będzie właściwe i/lub bardziej odpowiednie zależy od okoliczności danego przypadku.