Rozdzielność majątkowa a dochód jednego małżonka

Pytanie:

"Jesteśmy małżeństwem od 10 lat. Jestem jedynym żywicielem rodziny. Żona nigdy nie pracowała podczas trwania małżeństwa. Posiadamy dzieci. Mamy wspólnotę majątkową. Ponieważ ostatnio dochodzi między nami do wielu nieporozumień na tle rozporządzania majątkiem jak również bieżącymi środkami finansowymi (moją pensją) chciałbym wystąpić o ustanowienie rozdzielności majątkowej. Czy rozdzielność majątkowa może zostać ustanowiona w trakcie małżeństwa na wniosek jednego z małżonków jeśli drugi się sprzeciwia? Jakie warunki muszą być spełnione aby sąd ustanowił rozdzielność? Jak w praktyce wygląda następnie rozdzielność jeśli dochody uzyskuje tylko jeden z małżonków? Czy istniejący do tej pory majątek wspólny ulegnie automatycznie podziałowi?"

Odpowiedź prawnika: Rozdzielność majątkowa a dochód jednego małżonka

Regulacje dotyczące powyższego problemu znajdują się w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 1964 r. Nr 9 Poz. 59 z późn. zm.) - dalej: kro.

Wspólność ustawowa powstała z chwilą zawarcia małżeństwa trwa przez cały czas jego trwania. Wcześniejsze jej ustanie może nastąpić jedynie w razie:

  1. zawarcia przez małżonków umowy, którą wspólność ustawową rozszerzą lub ograniczą albo ustanowią rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (art. 47 § 1) - z chwilą zawarcia umowy lub z chwilą w niej oznaczoną;

  2. ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej (art. 52 § 1 i § 1a) - z chwilą oznaczoną w wyroku;

  3. ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków (art. 53 § 1) - z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o ubezwłasnowolnieniu;

  4. ogłoszenia upadłości jednego z małżonków (art. 53 § 1) - z chwilą ogłoszenia upadłości;

  5. orzeczenia separacji (art. 54 § 1) - z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia o separacji.

Art. 52 § 1. kro stanowi: Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej.

Dopuszczalność żądania przez każde z małżonków ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej wynika z założenia, że trudności w ułożeniu przez małżonków stosunków majątkowych nie zawsze powodują rozkład pożycia małżeńskiego (powodujący uzasadnienie orzeczenia rozwodu lub separacji), i że przy innym ukształtowaniu tych stosunków małżeństwo może nadal funkcjonować.

Żądanie jednego z małżonków ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej wchodzi w grę wtedy, gdy małżonkowie nie wyrażają zgodnej woli ustanowienia takiej rozdzielności w drodze umowy (art. 47 kro).

Jedyną przesłanką ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej na żądanie małżonka jest istnienie „ważnych powodów". Ustawa nie definiuje pojęcia „ważne powody". Jego rozumienie kształtują doktryna i judykatura, wychodząc z ogólnych założeń, które legły u podstaw regulacji majątkowego ustroju małżonków (Sychowicz Marek [w:] Sychowicz Marek, Ciepła Helena, Kalus Stanisława, Czech Bronisław, Domińczyk Tadeusz, Piasecki Kazimierz (red.

) - Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz). Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1 marca 2002 r. (III CRN 373/75; LexPolonica nr 352494; OSNCP 1977/2 poz. 31): Zniesienie wspólności ustawowej przez sąd (nie zaś w drodze umowy między małżonkami - art. 47 i art. 51 kro) może nastąpić - zgodnie z art. 52 kro - tylko z ważnych powodów i z chwilą oznaczoną przez sąd w wyroku. Przez ważne powody, dające podstawę do ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej, zwykło się rozumieć - ogólnie mówiąc - wytworzenie się takiej sytuacji, która w konkretnych okolicznościach faktycznych powoduje, że dalsze trwanie wspólności majątkowej między małżonkami pociąga za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków i z reguły także dobra rodziny. Przykłady ważnych powodów - to sytuacje powstałe na skutek zachowania się jednego z małżonków, polegającego na trwonieniu majątku wspólnego na skutek hulaszczego trybu życia, alkoholizmu, rażącej niegospodarności itp., uchylaniu się od pomnażania i utrzymywania substancji majątku wspólnego albo też zatrzymaniu tego majątku wyłącznie dla siebie i niedopuszczeniu współmałżonka do korzystania z niego. Ważnych powodów nie stanowią okoliczności niezawinione przez małżonka bądź niezależne od jego woli, np. długotrwała choroba (Sychowicz Marek - op. cit.).

Jak stanowi art. 43 kro:

§ 1. Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

§ 2. Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Spadkobiercy małżonka mogą wystąpić z takim żądaniem tylko w wypadku, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji.

§ 3. Przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.

Warunkiem ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym jest łączne spełnienie dwóch przesłanek:

  1. istnienie ważnych powodów i

  2. przyczynienie się małżonków do powstania majątku wspólnego w różnym stopniu.

Przez „ważne powody", rozumie się takie okoliczności, które oceniane z punktu widzenia zasad współżycia społecznego przemawiają za nieprzyznaniem jednemu z małżonków korzyści z majątku wspólnego w takim zakresie, w jakim nie przyczynił się on do powstania tego majątku. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 5 października 1974 r. (III CRN 190/74; LexPolonica nr 322056): Przy ocenie istnienia „ważnych powodów" w rozumieniu art. 43 kro należy mieć na uwadze całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej w zakresie wykonywania ciążących na nich obowiązków względem rodziny, którą przez swój związek założyli. Nie jesteśmy w stanie wskazać praktyki sądów w tego typu sprawach, gdyż tematyka ta jest niezmiernie rozbudowana, tak więc również możliwość działania jest bardzo szeroko. Za każdym razem zależeć to będzie od szczegółów stanu faktycznego danej sprawy.

W czasie trwania wspólności ustawowej niedopuszczalny jest ani umowny, ani sądowy - nawet na zgodny wniosek małżonków - podział majątku wspólnego. Ustanowienie rozdzielności majątkowej nie powoduje jednoczesnego podziału majątku.


Zespół prawników
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika