Odpowiedź prawnika: Skutki przekształcenia spółki cywilnej w jawną
Kwestia przejęcia praw i obowiązków przekształconej spółki cywilnej w spółkę jawną, jeżeli przekształcenie nastąpiło przed dniem 15 stycznia 2004 r., była sporna w doktrynie - część przedstawicieli uznawała, że takie przejście następowało, część byłą natomiast przeciwna takiemu stanowisku. Do tego czasu przepisy ksh nie przewidywały bowiem wprost takiej sukcesji (obecne brzmienie art. 26 § 5 nie pozostawia w tym zakresie wątpliwości, gdyż zgodnie z nim spółce jawnej powstałej w wyniku przekształcenia przysługują wszystkie prawa i obowiązki stanowiące majątek wspólny wspólników, a przepisy art. 553 § 2 i 3 ksh stosuje się odpowiedni). Przeciwnicy przejścia na spółkę jawną prawa i obowiązków spółki cywilnej podnosili, że przez kontynuację rozumie się istnienie dalej tego samego podmiotu tyle, że w zmienionej formie organizacyjnej, a skoro spółka cywilna nie była podmiotem, to jej praw nie mogła kontynuować spółka jawna. Można również zwrócić uwagę na fakt, że stanowisko to było podzielane przez Sąd Najwyższy. I tak, przykładowo można wskazać postanowienie z dnia 7 lipca 2004 r. I CK 79/04, w którym Sąd Najwyższy uznał, że do 15 stycznia 2004 r. przekształcenie spółki cywilnej w jawna na podstawie art. 26 § 4 k.s.h. nie powodował przejścia na nią prawa własności nieruchomości stanowiącej współwłasność wspólników spółki cywilnej.
Jak zrozumieliśmy z zadanego pytania, w przedstawionej sprawie mamy jednak do czynienia z roszczeniem o wydanie rzeczy obciążonej zastawem (nie ma ono związku z istnieniem lub też nie sukcesji praw i obowiązków). Jak rozumiemy z zadanego pytania, Pytający nabył rzecz obciążoną zastawem rejestrowym, a w chwili obecnej zastawnik (wierzyciel) zwraca się o wydanie tej rzeczy. Żeby osoba, której wierzytelność jest zabezpieczona zastawem rejestrowym mogła żądać wydania rzeczy, w umowie o ustanowienie zastawu powinno być postanowienie dotyczące przejęcia przejęcie przez niego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego. W takiej sytuacji zastawnik przez złożenie odpowiedniego oświadczenia staje się właścicielem przedmiotu. Może one żądać wydania rzeczy na zasadzie art. 222, zgodnie z którym, właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą (jest to roszczenie niezależne od tego, czy nastąpiło przejście praw i obowiązków), ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Roszczenie to powinno być skierowane przeciwko osobie, która włada rzeczą. Z zadanego pytania wynika, że tą osobą jest spółka, a nie jej wspólnicy, a zatem roszczenie to powinno być skierowane do spółki.
Jeżeli chodzi o sprawdzenie dokonywanych transakcji, to nabywając rzecz, w celu własnego bezpieczeństwa, powinno się sprawdzić, czy nie jest objęta ona zastawem rejestrowym, w szczególności dlatego, że umowa zastawu może przewidywać zakaz zbywania, a to będzie powodowało nieważność umowy zbycia i brak ochrony nabywcy.
