Unieważnienie uznania przez ojca biologicznego
Pytanie:
"Kobieta jest w ciąży. Biologiczny ojciec dziecka nie chce stworzyć rodziny z tą kobietą. Inny mężczyzna chce być ojcem dla nienarodzonego dziecka, chce stworzyć z nimi rodzinę. Małżeństwo z różnych względów nie wchodzi w grę. Wszystkie trzy strony wyrażają chęć na takie rozstrzygnięcie sprawy. Wiem, że drugi z mężczyzn może wystąpić o uznanie dziecka, jeśli złoży oświadczenie o ojcostwie, a matka wyrazie na to zgodę. Wiem też, że jeśli nastąpi uznanie dziecka, sąd nie może ustalić ojcostwa, nawet jeśli domniemamy ojciec (pierwszy mężczyzna) złoży wniosek o ustalenie ojcostwa. Czy, ze względu na dobro dziecka, oraz uniknięcie skomplikowanych sytuacji prawnych i sądowych, jest możliwe formalne i prawne zabezpieczenie się przed możliwością "domagania" się praw przez pierwszego mężczyznę?"
Odpowiedź prawnika: Unieważnienie uznania przez ojca biologicznego
Do uznania dziecka poczętego potrzebna jest zgoda matki. Zgoda może być wyrażona bądź przed uznaniem, bądź jednocześnie z nim, bądź w ciągu trzech miesięcy od daty uznania. Uznanie dziecka może nastąpić przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego albo przed sądem opiekuńczym, a za granicą - przed polskim konsulem lub osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula, jeżeli uznanie dotyczy dziecka, którego rodzice są obywatelami polskimi.
Zgodnie z art. 80 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, mężczyzna, który dziecko uznał, może w ciągu roku od daty uznania żądać jego unieważnienia z powodu wady swego oświadczenia woli. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio do oświadczenia osoby, której zgoda jest potrzebna do ważności uznania. Ponadto, zgodnie z art. 81 kro, unieważnienia uznania żądać może również dziecko, które zostało uznane przed osiągnięciem pełnoletności, jeżeli mężczyzna, który je uznał, nie jest jego ojcem. Z żądaniem tym dziecko może wystąpić po dojściu do pełnoletności, nie później jednak jak w ciągu trzech lat od jej osiągnięcia.
Wprawdzie kro nie przewiduje wprost możliwości żądania unieważnienia uznania, ani ustalenia ojcostwa (w sytuacji gdy nastąpiło uznanie) przez biologicznego ojca dziecka, jednakże biologiczny ojciec dziecka może działać na dwa sposoby. Może on zwrócić się do prokuratora, który posiada uprawnienie do wystąpienia z żądaniem unieważnienia uznania. Ponadto, wskutek wyroku TK z dnia 28 kwietnia 2003 r., sygn. akt K 18/02, zgodnie z którym art. 84 kro jest niezgodny Konstytucją w zakresie, w jakim wyłącza prawo mężczyzny będącego biologicznym ojcem dziecka do dochodzenia ustalenia ojcostwa – biologiczny ojciec dziecka posiada uprawnienie do ustalenia ojcostwa dziecka, pomimo, że nastąpiło już uznanie dziecka. Opisanych powyżej roszczeń biologicznego ojca nie można wyłączyć.