Odpowiedź prawnika: Urlop przy umowie o zastępstwo
Zakładamy, że staż pracy pracownika wynosi 10 lat, a więc przysługuje mu urlop w wymiarze 26 dni. Zakładamy też, że nie jest to pierwszy rok pracy tego pracownika. Podstawą rozstrzygnięcia będzie w tym wypadku art. 155 [1] kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem w roku kalendarzowym, w którym ustaje stosunek pracy z pracownikiem uprawnionym do kolejnego urlopu, pracownikowi przysługuje urlop:
1. u dotychczasowego pracodawcy - w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w roku ustania stosunku pracy, chyba że przed ustaniem tego stosunku pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze,
2. u kolejnego pracodawcy - w wymiarze:
a) proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego - w razie zatrudnienia na czas nie krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego,
b) proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym - w razie zatrudnienia na czas krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego, z zastrzeżeniem § 2.
§ 2. Pracownikowi, który przed ustaniem stosunku pracy w ciągu roku kalendarzowego wykorzystał urlop w wymiarze wyższym niż wynikający z § 1 pkt 1, przysługuje u kolejnego pracodawcy urlop w odpowiednio niższym wymiarze; łączny wymiar urlopu w roku kalendarzowym nie może być jednak niższy niż wynikający z okresu przepracowanego w tym roku u wszystkich pracodawców.
§ 2[1]. Przepis § 1 pkt 2 stosuje się odpowiednio do pracownika podejmującego pracę u kolejnego pracodawcy w ciągu innego roku kalendarzowego niż rok, w którym ustał jego stosunek pracy z poprzednim pracodawcą.
Na opisaną sytuację należy patrzeć w następujący sposób. Otóż pracodawca zatrudnia pracownika na czas określony na zastępstwo, np. na trzy miesiące, od stycznia do marca 2007 r. Taki pracodawca może skorzystać z możliwości zawartej w przytoczonym wyżej artykule i udzielić pracownikowi urlopu proporcjonalnego, gdyż nie wiadomo jeszcze czy i kiedy nawiąże z tym samym pracownikiem kolejny stosunek pracy. Z chwilą nawiązania stosunku pracy (1 stycznia 2007) pracownik nabywa prawo do urlopu w wymiarze 3/12 z 26 dni. To jest 6,5, a po zaokrągleniu – 7 dni urlopu. A więc pracodawca może udzielić pracownikowi 7 dni urlopu już w styczniu.
Należy naszym zdaniem uznać, że urlopu na zasadach określonych w art. 155[1] kp udziela także ten sam pracodawca po nawiązaniu kolejnego stosunku pracy, np. 16 kwietnia 2007 r.
Dzieje się tak dlatego, że celem urlopu proporcjonalnego jest nie tylko podzielnie obowiązku między dwóch pracodawców (który to argument w opisanej sytuacji nie ma zastosowania, skoro jest to ten sam pracodawca), lecz także przyznanie pracownikowi prawa do urlopu w wymiarze zależnym od tego, jak długo pracownik w danym roku pracował (tak Komentarz do kodeksu pracy pod red. Prof. Dr hab. L. Florka, str. 911, Dom Wydawniczy ABC 2005 r., wyd. IV).
Zgodnie z art. 155 [2a] kp przy ustalaniu wymiaru urlopu na podstawie art. 1551 i 1552 kalendarzowy miesiąc pracy odpowiada 1/12 wymiaru urlopu przysługującego pracownikowi zgodnie z art. 154 § 1 i 2. Niepełny kalendarzowy miesiąc pracy zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca. Jeżeli ustanie stosunku pracy u dotychczasowego pracodawcy i nawiązanie takiego stosunku u kolejnego pracodawcy następuje w tym samym miesiącu kalendarzowym, zaokrąglenia do pełnego miesiąca dokonuje dotychczasowy pracodawca.
Na podstawie powyższego przepisu, jeśli stosunek pracy wygasa z końcem miesiąca kalendarzowego, a w następnym miesiącu nawiązuje się kolejny, to zaokrąglenie dokonuje się w ramach drugiego stosunku pracy. Jeśli natomiast stara umowa wygasa w trakcie miesiąca kalendarzowego, a nowa jest podpisywana w tym samym miesiącu, zaokrąglenia dokonuje dotychczasowy pracodawca. Jeśli więc nie zdążył udzielić urlopu, powinien wypłacić ekwiwalent. Sprawa jednak komplikuje się w znaczący sposób, jeśli nawiązanie stosunku pracy następuje z tym samym pracodawcą. Pojawia się bowiem pytanie, czy zamiast ekwiwalentu nie mógłby on udzielić tego urlopu w ramach drugiej umowy o pracę. Naszym zdaniem należy to uznać za dopuszczalne, jeśli strony tak się umówią, biorąc pod uwagę cel przepisu, którym jest uregulowanie obowiązków związanych z urlopem między dwoma różnymi pracodawcami.
Wracając do przykładu: umowa o pracę wygasa z końcem marca. 16 kwietnia nawiązywany jest kolejny stosunek pracy na czas określony do 31 grudnia 2007 r. Pracownikowi przysługuje wtedy urlop w wymiarze 9/12 z 26 dni, tj. 19,5, a po zaokrągleniu – 20 dni.
Zgodnie z art. 155 [3] kp przy ustalaniu wymiaru urlopu na podstawie art. 1551 i 1552 niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia. Wymiar urlopu należny pracownikowi w danym roku kalendarzowym nie może jednak przekroczyć wymiaru wynikającego z art. 154 § 1 i 2. Z związku z tym, mimo że arytmetycznie wymiar urlopu wynosi w sumie 27 dni, pracownik ma prawo do urlopu w wymiarze 26 dni, a więc, w ramach drugiej umowy o pracę – 19 dni.
Odpowiadając na drugie pytanie należy wskazać, ze zarówno umowa na zastępstwo, jak i zwykła umowa na czas określony są umowami o pracę i dotyczą ich te same zasady, jeśli chodzi o urlop. Jeśli w ramach pierwszej umowy pracownik nie wykorzystał urlopu, przysługuje mu ekwiwalent. Dopuszczalne jest jednak, by strony postanowiły, że urlop ten będzie wykorzystany w ramach drugiej umowy. Jeśli zbliża się termin wygaśnięcia umowy zawartej na zastępstwo na czas określony, to pracownik nie ma obowiązku wykorzystania urlopu wypoczynkowego. Zasada ta obowiązuje w okresie wypowiedzenia umowy o pracę, co dotyczy umów zawartych na czas nieokreślony.
