Współwłasność a postępowanie spadkowe
Pytanie:
"Między mną a moim dziadkiem istnieje współwłasność na samochód osobowy fiat 126 p od 19.10.2005 r., tzn. dziadek właściciel a ja jako współwłaściciel. We wrześniu tego roku dziadek umarł. Zgłosiłam się do wydziału komunikacji, aby udzielono mi informacji, co należy zrobić, abym to ja była teraz właścicielem auta. Tam mi powiedziano, że należy przeprowadzić postępowanie spadkowe i dopiero wówczas będzie to można uregulować. Ani moja mama, ani jej dwie siostry nie chcą tego samochodu i zgadzają się, abym to ja była jego właścicielem. Nie wiem czy to jest też tutaj ważne, ale babcia zmarła 10 lat temu. Za życia dziadkowie, a rodzice mojej mamy w roku 1981 darowali mamie w formie notarialnej umowy darowizny dom. Po śmierci babci nikt nie występował do Sądu o nic, nie było przeprowadzane postępowanie spadkowe. Czy w chwili obecnej należy złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po dziadku i w nim należy uwzględnić też babcię i dołączyć obydwa akty zgonu? Czy ten wniosek musi złożyć moja mama, jako córka? Nie wiem co tu zrobić, aby jak najszybciej uregulować tę sprawę z samochodem?"
Odpowiedź prawnika: Współwłasność a postępowanie spadkowe
W związku z tym, że dziadkowie za życia umową darowizny darowali dom Pana mamie, to nie może on być przedmiotem spadku ani po babci, ani po dziadku.
Może tak być, że po babci nie ma spadku i postępowanie spadkowe jest zbędne.
Natomiast po dziadku konieczne jest przeprowadzenie sądowego postępowania spadkowego. Wniosek o wszczęcie postępowania może złożyć matka lub inny spadkobierca.
Do czynności w postępowaniu spadkowym, które należą do zakresu działania sądów, wyłącznie właściwy jest sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zamieszkania w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część (sąd spadku).
Zgodnie z art. 669 kpc sąd spadku wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po przeprowadzeniu rozprawy, na którą wzywa wnioskodawcę oraz osoby mogące stanowić spadkobierców ustawowych lub testamentowych.
Sąd spadku bada z urzędu, kto jest spadkobiercą. W szczególności bada, czy spadkodawca pozostawił testament oraz wzywa do złożenia testamentu osobę, co do której będzie uprawdopodobnione, że testament u niej się znajduje. Jeżeli testament zostanie złożony, sąd dokona jego otwarcia i ogłoszenia. Sąd bada także z urzędu, czy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne oraz którzy spośród spadkobierców powołanych z ustawy do spadku odpowiadają warunkom przewidzianym do dziedziczenia gospodarstwa rolnego.
Na mocy art. 671. 1 § kpc za dowód, że nie ma innych spadkobierców, może być przyjęte zapewnienie złożone przez zgłaszającego się spadkobiercę.
W zapewnieniu zgłaszający się powinien złożyć oświadczenie co do wszystkiego, co mu jest wiadome:
-
o istnieniu lub nieistnieniu osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub dziedziczyłyby wraz z nimi;
-
o testamentach spadkodawcy.
Pod względem skutków karnych zapewnienie jest równoznaczne ze złożeniem zeznań pod przyrzeczeniem, o czym sędzia powinien uprzedzić składającego zapewnienie.
Wobec tego, że od śmierci dziadka nie minęło sześć miesięcy, w sądzie musi być złożone oświadczenie o przyjęciu spadku wprost lub z dobrodziejstwem inwentarza, albo o odrzuceniu spadku w toku postępowania o stwierdzenie praw do spadku.
W myśl art. 641 § 1 kpc oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku powinno zawierać:
-
imię i nazwisko spadkodawcy, datę i miejsce jego śmierci oraz miejsce jego ostatniego zamieszkania;
-
tytuł powołania do spadku;
-
treść złożonego oświadczenia.
Oświadczenie powinno również zawierać wymienienie wszelkich wiadomych składającemu oświadczenie osób należących do kręgu spadkobierców ustawowych, jak również wszelkich testamentów, chociażby składający oświadczenie uważał je za nieważne, oraz danych dotyczących treści i miejsca przechowania testamentów. O przyjęciu lub odrzuceniu spadku zawiadamia się wszystkie osoby, które według oświadczenia i przedstawionych dokumentów są powołane do dziedziczenia, choćby w dalszej kolejności
Zgodnie z art. 677 § 1 kpc sąd stwierdzi nabycie spadku przez spadkobierców, choćby były nimi inne osoby niż te, które wskazali uczestnicy. W postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku sąd wymienia spadkodawcę oraz wszystkich spadkobierców, którym spadek przypadł, jak również wysokość ich udziałów.
Mając postanowienie o nabyciu spadku po dziadku, jak wynika z pytania, przez mamę i dwie ciocie, na mocy aktu darowizny ich trzech na rzecz Pani, udział w prawie własności samochodu należący do spadkodawcy, stanie się Pani własnością, a tym samym wyłącznym właścicielem całego samochodu.